8 min Söz dinlemeyen çocuklarla etkili iletişim kurmanın yolları nelerdir?
Bazen ebeveynler olarak tüm çabalarınıza rağmen çocuğunuzun sizi dinlemediğini düşünüyor olabilirsiniz. Eğer böyle hissediyorsanız, yalnız değilsiniz. Birçok anne babanın çocuklarıyla iyi iletişim kurmanın yollarını aradığı bir gerçek.
Özellikle ergenlik çağında çocuklarınıza söz geçirmekte veya onlarla sağlıklı diyalog kurabilmekte zorluklar yaşamanız oldukça doğal. Böyle anlarda önemli olansa onlara karşı tutumumuzun nasıl olacağına doğru karar verebilmek.
Peki söz dinlemeyen çocuklar için neler yapılabilir? Bu sorunu sizler için detaylıca incelemeye ve cevabını vermeye çalıştık. Öyleyse başlayalım!
Çocuklarla etkili iletişim yollarını denemeden önce yapmamız gerekenler neler?
Söz dinlemeyen inatçı çocuklarla iyi iletişim kurmanın birçok yolu bulunuyor. Yazımızın devamında bunlardan bahsedeceğiz. Ama önce, çocuklarla iletişim kurmadan önce neler yapabilirsiniz, onu görelim.
- Çocuğunuzun neden söz dinlemediğine karar verin
Çocuğunuzun söz dinlememesinin birçok sebebi olabilir. Bazı çocukların söz dinlememesi ergenlik kaynaklı olurken bazen bu durum psikolojik problemlerden dolayı olabilir. Onlarla doğru şekilde iletişim kurmanızın yolu bu nedenleri iyi kavrayabilmenizden geçer.
- Uzman görüşlerinden faydalanın
Söz dinlemeyen çocuklarla iletişim kurmanın yollarına dair birçok uzman görüşü bulunuyor. Çocuğunuzla konuşmaya başlamadan önce alanında uzman pedagogların ya da psikiyatristlerin yazdığı makalelerden veya kitaplardan yararlanabilirsiniz.
- Ortamın uygun olduğundan emin olun
Farklı iletişim yollarını denemeden önce çocuğunuzun rahat hissettiğinden emin olmalısınız. Bunun için çocuğunuzun kendini tam anlamıyla güvende hissettiği bir ortam oluşturmak da doğal olarak sizin göreviniz.
Çocuklarınızla aile ortamının dışında, farklı insanların da bulunduğu yerlerde konuşmaya çalışmak onları rencide eder ve bu, neredeyse hiçbir zaman işe yaramaz.
- Kendinizi değerlendirin
Çocuklarınızın söz dinlemediği zamanlarda onları sorgulamadan hatalı kabul etmek doğru değildir. Kimi zaman hata, sizde de olabilir. Bu nedenle çocuğunuzla sağlıklı iletişim kurma yollarına başvurmadan önce kendi hatalarınızı da değerlendirmeniz gereklidir.
- Hazır olduğunuzdan emin olun
Çocuğunuzla ilgili sorunları çözmeye odaklanmadan önce gerek mental olarak gerek fiziksel olarak hazır olduğunuzdan emin olmalısınız. Bunun için zihninizi boşaltmak ve işlerinizi bitirmeniz gerekir.
Çocuğunuzla konuşurken başka işlerinizi halletmeye çalışmanız ve odak noktanızın değişmesi hem çocuğunuzun dikkatini dağıtır hem de sizin sağlıklı iletişim kurmanızı engeller.
- Evdeki ortamı gözden geçirin
Çocukların olumsuz davranışları kimi zaman ailedeki gergin ortamdan kaynaklanabilir. Ebeveynler arasındaki tartışma ve uyuşmazlık bunu tetikleyen ana unsurlardan biri. Bu tarz anlaşmazlıkları çocuklarınıza yansıtıp yansıtmadığınz da çocuğunuzla iletişim kurmadan önce değerlendirmeniz gerekenler arasında.
Sözünü dinlemekte zorlanan çocuklarla iletişim kurmadan önce değerlendirmeniz gereken şeyler hakkında birkaç ipucu verdik. Şimdi ise sırada, söz dinlemeyen çocuklarla etkili iletişim kurmanın yollarını incelemek var.
Söz dinlemeyen çocuklarla doğru iletişim nasıl kurulur?
Çocuğunuz sözünüzü dinlememekte ısrarcı. Onunla iletişim kurmak için gerekli koşulları sağladığınızı düşünüyorsunuz. Geri kalan adım ne? Çocuğunuza nasıl davranmanız gerekiyor? Yazımızın bu kısmında bu soruların cevabını verdik.
- Sizinle empati kurmasına izin verin.
Çocuklarla konuşurken amacınız yalnızca sözünüzü dinletmek ve otoritenizi göstermek olmamalı. Böyle durumlarda çocuklar, ebeveynleriyle daha çok inatlaşmayı seçerler.
Bu nedenle onunla empati kurmaya çabaladığınız gibi, onların da sizlerle empati kurmasını sağlayın. Onlara yapmaları gereken şeyler konusunda daha açıklayıcı olun. Böylece çocuklar sizleri daha iyi anlayacak ve onlara söylediğiniz şeyleri zorunda oldukları için değil, sizi daha iyi hissettirmek için yapacaklar.
- Çocuğunuza etiketler yapıştırmaktan kaçının
Çocuklarınıza inatçı, söz dinlemez, başına buyruk gibi kişilik özelliklerini doğrudan yapıştırmaktan kaçınmalısınız. Ebeveyn çocuk iletişiminde bu gibi tavırlar, çoğu zaman çatışmaya sebep olur.
Çocuğunuzun söz dinlememesi dikkat dağınıklığı veya odaklanma sorunu gibi psikolojik nedenlere dayanabilir. Bunun oldukça doğal olduğunu kendinize sık sık hatırlatmanız gerekiyor.
- Kibar bir konuşma dili kullanın
Çocuklarla iyi iletişim kurmanın en önemli detaylarından biri de onlara karşı kibar olmak. Çocuklar, onlarla konuşma şeklinize bağlı olarak kendilerini baskı altında ve stresli hissedebilirler.
Bir yetişkin olarak onlara karşı kaba ve agresif bir tavır sergilediğinizde amacınızdan çıkmış olursunuz ve bu ters teper. Bu nedenle onlarla iletişim kurarken özen göstermeniz ve bu neticede hassas davranmanız gerekli.
- Açıklayıcı olmaya özen gösterin
Çocuklara açık talimatlar vererek onlara ne yapmaları gerektiğini söylemeniz faydalı olsa da yeterli olmayabilir. Buna ek olarak neyi neden yapmaları gerektiğini açıklamakta ve bu doğrultuda onlara rehber olmakta da fayda var.
- Öfkenize sahip çıkın
Çocuklarınızın bazı davranışlarının sizi sinirlendirmesi olağan. Ancak bu gibi durumlarda önemli olan, bunu onlara yansıtıp yansıtmadığınız. Öfkenizi çocuklara doğrudan yansıtmanız onlarla sağlıklı iletişim kurmanıza engel olur.
Bu sebeple, söz dinlemeyen çocukla iletişim kurarken karşınızdaki bireyin bir yetişkinin aksine oldukça hassas olduğunu ve ağzınızdan çıkan her sözcüğün karşı tarafta hayal edebileceğinizden çok daha büyük etkilere sahip olabileceğini aklınızdan çıkarmayın.
- Duygularını anladığınızı gösterin
Çocuklarla etkili iletişim kurmak için onlarla empati kurmamız gerektiğini biliyoruz. Ancak, onlarla empati kurduğumuzu onlara da hissettirmemiz gerekiyor. Bunun için onlara cevap verirken onların duygularını anladığınızı belli etmeniz gerekir. Konuşurken “… hissettiğini anlıyorum” gibi kalıplar kullanarak bunu sağlamanız mümkün.
Bu konuya değinmişken bilişsel gelişim çağındaki çocukların kendi duygularını yorumlamakta zorlandıklarını da hatırlatalım. Bir ebeveyn olarak, onları yargılamadan ve eleştirmeden duygularını daha iyi anlamaları konusunda da sözlerinizle onlara rehber olabilirsiniz.
- Duygularını kabul ederken davranışlarını da doğru şekilde sınırlandırın
Çocuklar da tıpkı yetişkinler gibi öfkelenebilir, kıskanabilir veya üzülebilirler. Bu gibi durumlarda onlarla empati kurup duygularını isimlendirseniz de öfkelerini istedikleri gibi dışarıya yansıtmalarına izin vermeniz şart değil.
Ancak tekrar hatırlatmakta fayda var ki çocuklara bağırıp onları engellemeniz ya da onlar üzerinde baskı kurmanız işe yaramayacaktır. Onun yerine yaptıklarının neden yanlış olduğunu anlatmak ve öfkelerini dışa vurmalarını olabilecek en sağlıklı şekilde engellemek en doğrusu.
- Baskıcı olmamaya dikkat edin
Evde disiplini sağlamak için çocuklarınıza kurallar ve kısıtlamalar koyuyor olabilirsiniz. Bu çoğu zaman çocukların sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur. Ancak onlara katı kurallar koymak ve gereğinden fazla sınır getirmek genelde çocukların sizinle daha çok inatlaşmasına neden olur.
- Dengeyi sağladığınızdan emin olun
Bir ebeveyn olarak söz dinlemeyen çocuğunuzla iletişim kurarken baskıcı bir tavır sergilemediğinzden emin olduğunuz gibi çocuğunuzun sizi ciddiye alması için de çaba göstermelisiniz.
Kısacası, çocuğunuza karşı baskıcı bir ebeveyn olmak ve onları serbest bırakmak arasında sağlam bir denge kurmanız gerekiyor.
Çocuklarla iyi iletişim kurmak için kullanabileceğiniz cümleler
Çocuklarla nasıl doğru iletişim kurulacağını gördük. Peki, sağlıklı iletişim yollarına başvururken ne tarz cümlelerden faydalanabiliriz? Gelin buna da maddeler halinde göz atalım:
- “Evet.” “Anlıyorum.” “Haklısın.”
Çocuklarla iletişim kurmanız kadar onların da sizinle iletişim kurması önemli. Kendilerini ifade etmeye çalıştıklarında ise bu tarz cümleler onları daha özgüvenli hissettirir. Onları dinlediğinizi kanıtlamak için bu tarz onaylama cümlelerine başvurabilirsiniz.
- “… olduğunu/hissettiğini biliyorum.”
Çocukların duygularını isimlendirmenizin onlarla empati kurduğunuzu belli etmek için faydalı bir yol olduğundan bahsettik. Bunu belli etmek için de konuşmanıza “Öfkeli olduğunu biliyorum.” “Üzüldüğünün farkındayım.” gibi cümlelerle başlayabilirsiniz.
- “… yapmaya ne dersin?” “Birlikte … yapalım mı?”
Çocuklara disiplin kazandırmak için onlara açık emirler vermek yerine, ne yapmaları gerektiği konusunda fikirler verebilir veya onlarla birlikte yapmayı teklif edebilirsiniz.
- “Bunu yapman beni böyle hissettirdi.”
Çocukların inatçı davranışlarının sizde nasıl bir karşılığının olduğunu bilmeleri de önemli. Ebeveyn çocuk iletişiminiz her ne kadar zorlu olsa da çocuklarınız sizi severler. Bu nedenle olumsuz davranışlarınızın sizi nasıl hissettirdiğini bilmeleri de davranışlarına çeki düzen vermelerini sağlar.
- “Neden böyle yapıyorsun?” “Beni dinlememenin sebebi nedir?”
Çocukların sizi dinlememesinin altında birçok neden yatar. Bunu bir de onlardan dinlemek, hem daha iyi empati kurmanızı sağlar hem de çocukların kendisini daha iyi ifade etmesinin kapısını açar.
“Çocuklarla doğru iletişim nasıl kurulur?” sorusunu sizler için cevapladık. Bununla birlikte, sıkça sorulan soruları basitçe cevapladığımız kısma da aşağıdan erişebilirsiniz.
Sıkça sorulan sorular
Yazıyı sonlandırmadan önce sıkça sorulan sorulara yer verdiğimiz kısma da göz atabilirsiniz.
Söz dinlemeyen çocuk için ne yapılabilir?
Söz dinlemeyen çocuklarınız için uzman görüşlerini dinleyebilir ve onlarla sağlıklı iletişim kurmanın yollarını arayabilirsiniz.
Bir çocuk neden söz dinlemez?
Çocuğunuzun sözünüzü dinlememesi çoğunlukla karamsar iç dünyasıyla alakalıdır. Bu da genelde ergenlik dönemine denk gelebilir.
İnatçı bir çocuğa nasıl davranılmalı?
İnatçı çocuklarınızla konuşurken onlarla empati kurmanız ve uzlaşmacı iletişim yollarını denemeniz işe yarar.
Hırçın bir çocuğa nasıl davranılmalı?
Hırçın çocuklara hoşgörüyle yaklaşmanız ve onları sakinleştirmeye yönelik anlayışlı bir tavır sergilemeniz gerekir.
