Siber zorbalık nedir, çocuklarda siber zorbalıkla nasıl başa çıkılır?

Siber zorbalık, dijital teknolojilerin kullanımıyla gerçekleştirilen zorbalık türüdür. Özellikle internet, sosyal medya, mesajlaşma uygulamaları ve çevrim içi oyunlar gibi platformlar aracılığıyla meydana gelir.

Bu zorbalık türü; tehditler, hakaretler, alay etme, iftira, özel bilgilerin izinsiz paylaşılması ve dışlama gibi davranışlarla kendini gösterebilir.

Çocukların internet ortamında maruz kaldığı bu durum, fiziksel zorbalıktan farklı olarak sürekli devam edebilir ve mağdurun evde bile güvende hissetmesini engelleyebilir.

Örneğin, bir öğrencinin sosyal medya üzerinden sürekli olarak alay konusu yapılması, tehdit edilmesi ya da özel fotoğraflarının izinsiz paylaşılmasını siber zorbalık olarak nitelendirebiliriz.

Siber zorbalık mağdurları, ciddi psikolojik ve fiziksel sorunlarla başa çıkmak zorunda kalabilir. İnternette zorbalığa maruz kalan çocukların deneyimlediği bu sorunlara özgüven kaybı, depresyon, anksiyete, uyku problemleri ve akademik başarıda düşüş gibi ciddi problemleri örnek olarak verebiliriz.

Siber zorbalığın yaygınlaşması ele alınması gereken ciddi bir sorundur ve bu, ebeveynlerin ve eğitimcilerin bu konuda bilinçlenmesini ve çocuklarını dijital dünyada nasıl koruyabileceklerini öğrenmelerini gerektirir.

Siber zorbalıkla başa çıkmak için önce onu iyi tanımamız gerekiyor. Öyleyse gelin, siber zorbalığın türleri nelermiş, bir göz atalım.

• Hakaret ve alay

Sosyal medya, mesajlaşma uygulamaları veya çevrim içi oyunlar aracılığıyla birine hakaret etmek, onu küçük düşürmek veya alay konusu yapmak. Bu tür davranışlar, mağdurun özgüvenini ciddi şekilde zedeleyebilir.

• Tehdit

İnternet üzerinden birine zarar verme veya korkutma amaçlı tehdit mesajları göndermek. Bu mesajlar kimi zaman gerçeği yansıtmasa da oldukça sağlıksız bir davranış biçimidir ve mağdurların psikolojik yapısını zedeleyebilir.

• Özel bilgilerin izinsiz paylaşılması / ifşa

Bir kişinin özel bilgilerini, fotoğraflarını veya videolarını izinsiz olarak paylaşmak. Bu tür davranışlar, mağdurun mahremiyetini ihlal eder ve ciddi duygusal zararlara yol açabilir.

• Kimlik hırsızlığı ve sahte profil 

Bir kişinin kimliğini kullanarak sahte hesaplar oluşturmak ve bu hesaplar üzerinden mağdur adına uygunsuz veya zararlı içerikler paylaşmak. Bu, mağdurun itibarına zarar verir ve hatta mağdur için ciddi hukuki sorunlara neden olur.

• Siber Takip (Cyberstalking) 

Bir kişiyi internet üzerinden sürekli olarak izlemek, takip etmek ve rahatsız etmek.

• Bilgi hırsızlığı

Bir kişinin kişisel bilgilerini, hesap bilgilerini veya gizli verilerini izinsiz olarak ele geçirmek ve bu bilgileri kötüye kullanmak. Bu, sosyal medya hesaplarına izinsiz erişim sağlama, e-postalarını okuma veya banka bilgilerini çalma gibi eylemleri içerir.

• Linç

Bazı kişiler, çocuğunuzun dijital itibarını ve arkadaşlık ilişkilerini bozmak amacıyla onu küçük düşürecek paylaşımlar yapabilirler. Bu tür saldırılar genellikle kişisel olur ve mağdurda büyük bir öfkeye neden olur.

• Şantaj

Genellikle bir kişinin özel bilgilerini ifşa etmek üzerinden mağduru tehdit ederek ondan para veya başka bir çıkar elde etmeye çalışma. Örneğin, özel fotoğraflarını paylaşmakla tehdit edip para talep etmek veya kişinin itibarını zedeleyebilecek bilgilerle onu manipüle etmek.

Görüldüğü üzere siber zorbalık olarak adlandırdığımız kavram, ortaya oldukça yıkıcı sonuçlar çıkarabilecek sağlıksız davranış biçimlerinden oluşuyor. 

Siber zorbalıkla başa çıkmanın en iyi yöntemi, ilk adımda olmasını engellemektir. Çocukların siber zorbalığa maruz kalmasının önüne geçmek için ne gibi önlemler alabileceğimize bir göz atalım!

• Ekran süresi denetimi 

Siber zorbalığı engellemenin ilk adımlarından biri, çocukların ekran süresini denetlemektir. Çocukların dijital ortamda olması gerektiğinden fazla zaman geçirmesi kendilerini bu ortama kaptırmalarına neden olur. 

Dış dünyayla dijital dünya arasındaki ayrımı yapamayan çocuklar, sosyal medyada maruz kaldıkları mesajlardan, haberlerden veya paylaşımlardan çok daha fazla etkilenirler. Bu nedenle, çocuklar için ekran süresi denetimi, çocukların dijital ortamlarda maruz kalacağı olumsuz şeyleri kontrol altına almanın ilk yöntemidir.

• Farkındalık oluşturma

Çocuklara ve gençlere siber zorbalığın ne olduğunu ve nasıl zarar verebileceğini anlatmak da onların bu olguyla başa çıkmasını sağlar. Bu konuda farkındalık yaratmak, zorbalıkla karşılaştıklarında daha bilinçli ve güçlü olmalarına yardımcı olmanın en temel yöntemlerinden biridir.

• Güvenli internet kullanımı eğitimi

Çocuklara ve gençlere güvenli internet kullanımı hakkında eğitim vermelisiniz. Çocukların özel bilgilerini paylaşmamaları, güçlü şifreler kullanmaları ve tanımadıkları kişilerle iletişim kurmamaları gerektiğini bilmeleri, siber zorbalığa maruz kalma ihtimallerini büyük ölçüde azaltır.

• Açık ve sağlıklı iletişim

Çocukların zorbalığa maruz kalmaya açık bir ortamda bulunduklarını anlamanın yöntemlerinden biri de onların size güvenmesini sağlamak. Onlar için açık ve sağlıklı bir iletişim ortamı yarattığınızda zorbalanma ihtimalini daha iyi görür ve bununla başa çıkabilirsiniz.

• Siber zorbalığı bildirme yollarını öğretmek

Çocuklara siber zorbalığa maruz kaldıklarında neler yapabileceklerini öğretin. Zorbalık içeren içerikleri nasıl bildireceklerini ve gerekirse hukuki yardım alabileceklerini bilmelerini sağlayın.

• Teknolojik çözümler kullanmak

Bir diğer yöntem ise, filtreleme yazılımları ve ebeveyn denetim araçları kullanarak çocukların erişebileceği içerikleri ve online aktivitelerini kontrol etmek. Bu araçlar sayesinde çocuklarınızın internette vakit geçireceği alanları kontrol altına alabilirsiniz ve zorbalıkla karşılaşma ihtimalini minimuma indirmiş olursunuz.

Siber zorbalık hakkında bilgi edinmemiz gereken önemli bir önemli konu da siber zorbalığın çocuklarda yarattığı etkiler. Bu konu hakkında genel bir bilgi sahibi olarak çocuklarınızın yaşadığı sıkıntıları daha iyi anlamanız ve bu doğrultuda onlara yardımcı olmanız mümkün.

Siber zorbalığa uğrayan çocukların sergileyebileceği bazı davranış biçimlerine aşağıdan göz atabilirsiniz:

• Okul etkinlikleri ve grup toplantılarından kaçınmak veya uzak durmak istemesi
• Aile bireylerinden, arkadaşlarından ve günlük rutin aktivitelerinden uzaklaşma eğilimi göstermesi
• Mesaj veya bildirim geldiğinde gergin ve aceleci davranması
• Dijital ortamdaki arkadaşları, aktiviteleri ve karakteri ilgili aşırı korumacı ve gizli davranması
• Bir anda bilgisayar ve telefon gibi cihazları kullanmayı bırakması veya uzak durmaya çalışması
• Evde sürekli olarak öfkeli ve tedirgin davranışlar sergilemesi
• Bilgisayar veya telefon kullanımı sonrası duygusal olması ve kolayca öfkelenmesi
• Eğitim performansında düşüş yaşaması
• Ruh halinde, davranışlarında, uyku ve iştah düzeninde sürekli değişiklikler yaşaması
• Bilgisayar ve telefon kullanımıyla ilgili tartışmalardan kaçınması

Bununla birlikte her çocuğun aynı davranmadığını, bu davranışları sergileyen çocukların farklı problemlere de sahip olabileceğini hatırlatalım. Bu sebeple en sağlıklı yöntem çocukla şeffaf bir iletişim kurmak ve bir uzmandan yardım almak.

Ebeveynler olarak çocuklarınızın siber zorbalığa uğrama ihtimalini en aza düşürmeniz oldukça önemli. Ancak elbette bu olasılığı tamamen yok etmek çoğu zaman mümkün olmuyor.

Peki siber zorbalığa uğramış ve bu nedenle travmatize olmuş çocuklara nasıl yardımcı oluruz? Gelin, ebeveynlerin siber zorbalıkla ilgili en çok sorduğu sorulardan bir diğerinin cevabını da birlikte arayalım.

• Dinleyin ve empati kurun

Siber zorbalıkla boğuşan çocuklara destek sağlamanın ilk adımı onları anlamaya çalışmaktır. Çocuklar, onlarla empati kurduğunuzu anladıklarında kendini daha güvende hissedecek, deneyimlerini rahatlıkla paylaşacak ve destek alma konusunda istekli olacaktır.

• Kanıtlar toplayın

Ciddi boyuta ulaşan siber zorbalıklar çoğu zaman hukuki işlem gerektirebilir. Bu noktada yapmanız gereken ise soğukkanlı davranmak ve olabildiğince kanıt belgelemektir.

• Gizlilik ayarlarını ve güvenliği artırın

Çocuğunuzun sosyal medya ve diğer çevrim içi hesaplarının gizlilik ayarlarını kontrol edin ve gerekirse değiştirin. Onu güçlü parolalar kullanmaya teşvik edin. Bu, çocuğunuzun maruz kaldığı zorbalığı engelleyeceği gibi başka bir zorbalıkla karşı kalma ihtimalinin de önüne geçer.

• Çevrim içi davranışlar konusunda eğitim verin

Çocuğunuzla güvenli internet kullanımı hakkında konuşun ve çevrim içi ortamda nelere dikkat etmesi gerektiğini sık sık hatırlatın. Zorbalığa karşı nasıl tepki vereceği konusunda da ona mutlaka rehberlik edin.

• Profesyonel yardım alın

Çocuğunuzun yaşadığı duygusal ve psikolojik etkileri hafifletmek için bir psikolog veya danışmandan profesyonel yardım alın. Uzmanlar, çocukların bu süreçle başa çıkmalarına yardımcı olabilir.

• Pozitif sosyal ilişkilere yönlendirin

Çocuğunuzu olumlu sosyal aktiviteler ve arkadaşlıklarla meşgul edin. Güçlü sosyal bağlar, zorbalığın olumsuz etkilerini hafifletir.

• Duygusal destek olun

Çocuğunuzun özgüvenini ve duygusal dayanıklılığını artırmak için onu destekleyin. Başarılarını ve güçlü yönlerini vurgulayarak kendine güvenini yeniden kazandırın.

• Destek gruplarına katılın

Eğer şehrinizde buna benzer kuruluşlar varsa, siber zorbalığa maruz kalan çocuklar ve aileleri için kurulmuş destek gruplarına katılarak, deneyimlerinizi paylaşabilir ve başkalarından destek alabilirsiniz.

Yazının sonunda, siber zorbalıkla ilgili en sık sorulan sorulara yer verdik. Dilerseniz bu soruları ve yanıtlarını aşağıda inceleyebilirsiniz.

Siber zorbalık nedir, bu durumdan nasıl korunulur?

Siber zorbalık, internet ortamında maruz kalınan her türlü hakaret, tehdit ve zorbalığa verilen genel addır. Bu durumdan korunmak için internet kullanımını sınırlı tutabilir, birtakım dijital uygulamalardan yardım alabilir ve internette kendinize güvenli hissettiğiniz bir ortam yaratabilirsiniz.

Siber zorbalığa uğrayan çocuk ne yapmalıdır?

Siber zorbalığa uğrayan çocuklar vakit kaybetmeden ebeveynleriyle veya yakınındaki yetişkinlerle iletişime geçmeli, destek almaya istekli olmalıdır.

Siber zorbalık karşısında ne yapmalıyız?

Siber zorbalığa karşı önlemler aldığınız halde çocuğunuzun zorbalığa maruz kaldığını düşünüyorsanız onunla iletişime geçmeli, bununla başa çıkması için ona her anlamda destek olmalı ve uzmanlardan yardım almalısınız.

Novakid, çocuklarınız için interaktif ve eğlenceli İngilizce dersleri sunuyor. Çocuklar için online İngilizce derslerimizde uzman eğitmenlerimizle, alışılmışın dışında ve eğlence dolu bir İngilizce öğrenme deneyimi sunuyoruz. Siz de ücretsiz deneme dersinizi şimdi alın!