İngilizce Oxford comma konu anlatımı: Oxford comma nedir, neye yarar, nerelerde kullanılır?

İngilizcede Oxford comma, virgül işaretinin üç veya daha fazla ögesi bulunan bir listede son ögeden önce gelen bir bağlacın öncesinde kullanılmasına deniyor. Diğer bir deyişle, İngilizcede genelde “and” veya “or” olan bir conjunction (bağlaç) öncesinde kullanılan virgülü adı, Oxford comma.

Örnek: I brought apples, oranges, and bananas. (Elma, portakal ve muz getirdim.)

Mesela yukarıdaki cümlede “oranges” kelimesinden hemen sonra, “and” bağlacından da hemen önce gelen virgüle “Oxford comma” diyoruz.

Tabii Oxford comma başlı başına bir İngilizce noktalama işareti değil. Yalnızca bildiğimiz virgülün ayrı bir kullanımından bahsediyoruz. Türkçede görmediğimiz bu virgül kullanımı, İngilizcede cümleye doğal bir “ritim” verme ve bazı önemli kafa karışıklıklarını önleme gibi görevler üstlenebiliyor. Bunlardan yazımız boyunca detaylı şekilde bahsedeceğiz.

Amerikan İngilizcesi ve İngiliz İngilizcesi arasında bir karşılaştırma olarak bu virgülün İngiliz İngilizcesinde halen daha tam bir standart kural olarak oturmadığını belirtelim. Yani İngiliz İngilizcesine göre yazı yazan bazı kişiler bu virgülü kullanmayabilir. Amerikan İngilizcesinde ise neredeyse her zaman Oxford comma kullanılması tercih ediliyor.

Aslına bakarsanız bu ilginç de bir olay, çünkü Oxford comma, ismini İngiltere’de bulunan Oxford Üniversitesinden alıyor! Oxford comma ilk kullanılmaya çıktığı zamanda İngiltere’deki çoğu yazar, bunun dilbilgisi açısından bir hata olduğunu öne sürmüş. Oxford Üniversitesinin basımevi ise popüler görüşün aksine bu virgülün kullanılmasını savunmuş. Dolayısıyla bu virgüle Oxford comma adı verilmiş.

Yazımıza devam etmeden önce virgül işaretinin Oxford comma dışındaki kullanımlarını da hatırlamak isterseniz İngilizcede virgül kullanımı hakkındaki yazımıza bir göz atabilirsiniz!

Oxford comma’nın ne olduğunu öğrendiğimize göre sırada tam olarak ne için kullanıldığını anlatmak var. Kullanım sebeplerini öğrendikçe siz de Oxford comma’nın ne kadar işe yarar bir noktalama uygulaması olduğunu göreceksiniz!

Cümleye doğal bir ritim katmak

Öncelikle, az önce de dediğimiz gibi Oxford comma’nın işlevlerinden bir tanesi yazılı cümlelere doğal bir “ritim” katmak. Bunu hemen bir örnek cümle üzerinden inceleyelim.

Örnek: I like listening to jazz, rock, and classical music. (Caz, rock ve klasik müzik dinlemeyi severim.)

Bu cümleyi sesli okursanız fark edeceksinizdir ki sıraladığımız her ögeden sonra çok kısa süreliğine duraksıyoruz. Böylece konuşmamız hem daha doğal, hem takip etmesi daha kolay hem de daha rahat anlaşılır bir hal alıyor. Yani bir nevi Oxford comma kullanarak cümledeki duraksamaları işaret etmiş oluyoruz.

Tabii bu, yalnızca estetik bir tercih. Sonuçta herkes sıralı bir listeyi okurken doğal olarak ögelerin arasında biraz duraksamamız gerektiğini bilecektir. Dolayısıyla bu Oxford comma çok da gerekli olmayabilir. Fakat iş burada bitmiyor, çünkü Oxford comma’nın tek kullanım alanı bu değil!

Cümledeki belirsizlikleri çözmek

Bazen karşımıza öyle öyle cümleler çıkıyor ki, sıralı ögeleri birbiri ardına okuduğumuzda sonradan gelen ögeler, en başta gelen ögenin bir açıklamasıymış gibi anlaşılabiliyor. Oxford comma tam da bu durumlarda aradığımız şey. Hemen bir cümleyle ne demeye çalıştığımızı açıklayalım:

Öncelikle içinde Oxford comma bulunmayan bir cümleyle başlayalım:

Örnek: The theory of general relativity was proposed by Albert Einstein, the German-born scientist. (Genel görelilik teorisi, Alman doğumlu bilim insanı Albert Einstein tarafından öne sürüldü.)

Bu cümlede açıkça görüyoruz ki virgül işareti, Albert Einstein’ın kim olduğunu açıklamak için kullanılıyor. Yani Oxford comma kullanımı söz konusu değil. Şimdi de bu cümleyi aşağıdaki örneğimizle karşılaştıralım:

Örnek: I dedicate this book to my parents, Marie Curie and Pierre Curie. (Bu kitabı ebeveynlerime, Marie Curie’ye ve Pierre Curie’ye ithaf ediyorum.)

Bu cümleyi en başta okuduğumuzda aklımıza muhtemelen şu durum geliyordur: Kitabı yazan kişi, eserini kendi annesine, kendi babasına, onların da yanında ünlü bilim insanları Marie Curie ve Pierre Curie’ye adamış. 

Fakat cümleyi ve içinde geçen isimleri bir kez daha düşünelim. Marie Curie ve Pierre Curie gerçek hayatta evlilerdi. Üstelik iki de çocukları vardı. Ya bu cümledeki kitabı yazan kişi Marie ve Pierre Curie’nin çocuklarından biriyse? O zaman bu cümledeki virgül, tıpkı ilk örneğimizdeki gibi listeleme değil, açıklama amacı görüyor olur!

İşte tam da bu gibi senaryolarda kafa karışıklığını engellemek için Oxford comma kullanmamız gerekiyor. Cümleyi hemen bir Oxford comma ile aşağıdaki şekilde yeniden yazalım:

Örnek: I dedicate this book to my parents, Marie Curie, and Pierre Curie. 

Bu sefer “and” kelimesinden hemen önce bir virgülle Marie Curie ve Pierre Curie’yi bir listenin ögeleri olarak birbirinden ayrı tutmuş oluyoruz. Dolayısıyla bu iki ismin “and” ile birleştirilerek “my parents” ifadesinin açıklaması olamayacağını anlıyoruz.

Oxford comma’yı bu şekilde kullanarak cümleden yalnızca bahsettiğimiz ilk anlamın çıkabilmesini garantilemiş olduk. Bu cümleyi Oxford comma ile yazdığımızda hiçkimse, yazarın ebeveynlerinin Marie ve Pierre Curie olduğunu düşünmeyecektir.

Listelerdeki grupları ayırmak

İngilizcede bazı ifadeler daha en baştan içlerine “and” bağlacını bulunduruyor. Örneğin “mac and cheese” (peynir soslu makarna), “salt and pepper” (tuz ve karabiber), “fish and chips” (patates kızarması ve balık yemeği), “hit or miss” (gelişigüzel) gibi bazı ifadeler, içerdikleri iki kelime sık sık bir arada bulundukları için kalıplaşmış oluyorlar.

Durum böyle olunca bu tarz kalıplaşmış ifadeler sanki bir kelimeymiş gibi davranmamız gerekiyor. Bu da onları bir listeye dahil edince kafa karışıklığına sebep olabiliyor. Bu kafa karışıklığını önlemek için yine Oxford comma kullanabiliyoruz. 

Örneğin, aşağıdaki cümleyi öncelikle Oxford comma kullanmadan yazalım:

Örnek: For breakfast, I had cream toast, bacon and eggs and cheese. (Kahvaltıda kızarmış ekmek, pastırmalı yumurta ve peynir yedim.)

Türkçede “bacon and eggs” ifadesini “pastırmalı yumurta” şeklinde söyleyebildiğimiz için en başta İngilizce cümlede ortaya çıkabilecek karışıklığı fark etmeyebiliriz. Ancak buradaki sıkıntı, “bacon and eggs” ifadesini yukarıdaki gibi bir kalıp olarak mı yoksa ayrı ayrı mı alacağımız.

Evet, en başta anladığımız gibi bu kahvaltıda yenen şeyler birbirinden ayrı şekilde kızarmış ekmek, pastırmalı yumurta ve ardından da peynir olabilir. Ancak arada Oxford comma bulunmadığı için “bacon and eggs and cheese” ifadesini grup haline getirmek zorlaşıyor.

Oxford comma ile kelimeleri grup haline getirmediğimiz için bu kahvaltıda ayrı ayrı pastırma, peynir, yumurta ve kızarmış ekmek yendiğini düşünmemiz de gayet olası. Üstelik bunun da ötesinde pastırma, yumurta ve peynirden oluşan, “bacon and eggs and cheese” adlı bir yemekten bile bahsediyor olabiliriz!

Bu karışıklığı çözmek için cümleyi Oxford comma ile yeniden yazalım:

Örnek For breakfast, I had cream toast, bacon and eggs, and cheese.

Cümledeki son “and” bağlacından önce virgül koyduğumuz için artık anlıyoruz ki ilk yorumumuz doğru. Yani cümle bu şekilde yazıldıysa kahvaltıda kesinlikle pastırmalı yumurta, kızarmış ekmek ve bir de peynir yendiğini biliyoruz.

İngilizcede Oxford comma’nın kullanım alanlarını bu şekilde görmüş olduk. O halde şimdi de bu işaretin kullanımını daha yakından tanımak için birkaç örnek cümle inceleyelim.

Örnek: The documentary features interviews with the survivors, the rescue workers, and the family members who lost their homes. (Belgesel hayatta kalanlarla, kurtarma ekipleriyle ve evlerini kaybeden aile üyeleriyle yapılan röportajları içeriyor.)

Eğer bu cümlede Oxford comma olmasaydı “hayatta kalanlar” ile “kurtarma ekipleri ve evlerini kaybeden aile üyeleri” grubunun aynı olduğu anlamı çıkabilirdi.

Örnek: Please join us in celebrating the retirement of our beloved teachers, Mr. Smith and Mrs. Johnson. (Sevgili öğretmenlerimiz Bay Smith’in ve Bayan Johnson’ın emekliliğini kutlamaya davetlisiniz.)

Bu cümlede Oxford comma kullanmayarak, emekli olan öğretmenlerimizin Bay Smith ve Bayan Johnson olduğunu belirtiyoruz.

Örnek: I live with my best friend, a musician, and a professional gamer. (En iyi arkadaşımla, bir müzisyenle ve profesyonel bir oyuncuyla birlikte yaşıyorum.)

Bu örnekte Oxford comma kullanarak üç ayrı kişiden bahsettiğimizi kesinleştiriyoruz: Konuşmacının en iyi arkadaşı, bir müzisyen, bir de profesyonel oyuncu. Yani konuşmacının en iyi arkadaşı, bir müzisyen ya da profesyonel bir oyuncu değil. Hepsi ayrı kişiler.

Örnek: I love hanging out with my cousins, Emma and John. (Kuzenlerim Emma ve John’la takılmayı çok seviyorum.)

Yukarıdaki cümledeki Oxford comma olmadığı için anlıyoruz ki konuşmacının kuzenlerinin adı Emma ve John. Eğer “and” bağlacından önce Oxford comma gelseydi Emma, John, ve konuşmacının kuzenlerinin farklı kişiler olduğunu anlardık.

Örnek: The café offers peanut butter and jelly, ham and cheese, and tuna. (Kafede fıstık ezmesi ve reçel, jambonlu yumurta ve ton balığı servis ediliyor.)

Bu cümlede Oxford comma kullanarak “fıstık ezmesi ve reçel”, “jambonlu yumurta” ve “ton balığı” olmak üzere üç çeşit yemek olduğunu anladık. Eğer Oxford comma olmasaydı fıstık ezmesi, jambon, ton balığı, yumurta ve bir de reçel olmak üzere beş farklı ürün olduğunu zannedebilirdik. Üstelik “ton balıklı jambonlu yumurta” diye bir yemek olduğunu da düşünebilirdik.

İngilizcede Oxford comma’nın ne olduğunu böylece öğrenmiş olduk. Peki ya şimdi de bu noktalama işareti hakkında öğrendiklerimizi iyice pekiştirmek için bilgi testimizi çözmeye ne dersiniz?

İngilizcede Oxford comma gibi bazı unsurlar kendimizi daha iyi ifade etmemizi sağlıyor. Ancak elbette ki dile tamamen hakim olmak istiyorsak onu yaşayarak öğrenmeliyiz. Novakid’de online İngilizce derslerimizde çocuklara tam da bu fırsatı sunuyoruz. Siz de şimdi aramıza katılın ve etkileşim dolu konuşma pratiği derslerimizden 1 ay boyunca ücretsiz faydalanın!

Üstelik teke tek derslerimizde de aşağıdan detaylarını öğrenebileceğiniz benzersiz bir yöntemi uyguluyoruz: