İngilizceden Türkçeye çeviri nasıl yapılır?

Çeviri, diller arasında bir köprü kurmaktır. Ya da herhangi bir sözlükte bulabileceğiniz şekilde çeviri: Çeviri, bir dilden başka bir dile yapılan aktarma işinin adıdır. Her çeviri işleminde kendisinden aktarma yapılan (kaynak) ve kendisine aktarma yapılan (hedef) iki dil söz konusudur. 

Peki çeviri ne değildir? Öncelikle çeviri aslında duyduğunuz veya okuduğunuz bütün kelimeleri olduğu gibi aktarmak değildir. Çevirmenler bu tür bir çeviriye “kelimesi kelimesine çeviri” demekte ve olabildiğince bu durumdan kaçmaya çalışmakta. Çünkü çeviri işinin asıl amacı taraflar arası bir iletişim kurmaktan geçiyor. Eğer çevirmen anlamsız cümleler kuruyorsa nasıl bir iletişimden bahsedebiliriz ki? 

Örnek: This project is a piece of cake! 

Yanlış çeviri örneği: Bu proje bir dilim kek!

İşte kelimesi kelimesine çeviri dediğimiz iş tam da buna deniyor. İngilizce bilmediğinizi ve içinde böyle bir cümle geçen bir metin okuduğunuzu varsayalım. “Kek de nereden çıktı şimdi?” diye düşünmeden edemezsiniz. 

Bu sebeple çevirinin sadece kelimeleri olduğu gibi başka bir dilde aktarmak olduğunu ne yazık ki söyleyemiyoruz. Çeviri işi, iki kültürün de birbirine çevrilmesi anlamına geliyor.

Aşağıda sizler için senaryo bazlı bir çeviri durumu örneklendirdik. Sasha, Türkçe bilmeyen bir İngiliz. Zeynep ise Sasha’nın İngilizce bilen Türk arkadaşı. Beraber Kapalı Çarşı’da gezintiye çıktıkları sırada Zeynep, Sasha’nın İngilizce bilmeyen esnaf ile arasındaki iletişime yardımcı oluyor. Haydi beraber inceleyelim!

Sasha: How much is this keychain? 

Zeynep: Bu anahtarlık ne kadar? 

Esnaf: Bu el yapımı bir anahtarlık. Bu yüzden de biraz pahalı. 

Zeynep: This is a handmade keychain, which is why it is a bit expensive.

Sasha: I see. I only have 80 Turkish liras. Is it enough? 

Zeynep: Anlıyorum. Sadece 80 liram var. Yeterli mi?

Esnaf: Ne yazık ki hayır. Belki de şu modellere bakmanız daha iyi olur. 

Zeynep: I’m afraid not. Maybe you should check the other models. 

Yukarıdaki İngilizce – Türkçe çeviri diyaloğunu incelediğimizde fark etmemiz gereken ilk detay Zeynep’in kullandığı İngilizce ve Türkçe kalıplar olmalı. Örneğin “I see.” ifadesini “Görüyorum.” yerine “Anlıyorum.” olarak iletmesi veya bazı cümleleri birleştirerek çevirmesi, Zeynep’in çeviri yaparken kelimelerin direkt karşılıkları yerine İngilizce ve Türkçenin kültürel farklılıklarını göz önünde bulundurduğunu gösteriyor. 

Zeynep’in “Ne yazık ki hayır.” cümlesini “I’m afraid not.” olarak çevirdiğini görüyoruz. Peki “I am afraid” normalde ne demekti? “Korkuyorum” veya “Korkarım ki” gibi cevaplar verdiğinizi duyar gibiyiz. Aslında haksız da değilsiniz. Fakat bu noktada kendimize şu soruyu sormamız gerekir: Ana dili Türkçe olan biri ne derdi? 

Çeviri aslında bu tür ufak farklılıkları görebilmek ve elinizdeki metni ya da cümleyi olabildiğince doğal anlaşılabilecek biçimde karşı tarafa iletmek demektir. 

Çevirinin ne olduğunu ve özellikle ne olmadığını öğrendiğimize göre şimdi de sıra geldi çeviri yaparken dikkat etmemiz gerekenlere! 

Çeviri adımlarını pratikte uygulayın!

Çeviri yaparken dikkat edilmesi gereken birçok konu vardır. Öncelikle yaptığınız çevirinin profesyonel görünmesini istiyorsanız takip etmeniz gereken bazı adımlar var. 

• Çeviri öncesi metin incelemesi
• Çeviri işi
• Çeviri sonrası son okuma

Bu başlıkların kendilerine ait birçok alt başlığı olsa da bu üç ana element çeviri sürecini oluşturmakta. 

Çeviri öncesi metninizi tanıyın

Çevirisi yapılması gereken metin elinize geldiğinde hemen baştan sona okumanız gerektiğini düşünürsünüz. Fakat bu okumayı çevrilecek metne dair hiçbir fikriniz olmadan yapmamanız gerekir. Öncelikle bu metnin yayınlanıp yayınlanmayacağını, kimler tarafından okunacağını, yayınlanacaksa da nasıl bir platformda yayınlanacağını ve amacını öğrenmeniz gerekir. Daha sonra da metni bu bilgiler ışığında okumalı ve kendinize bir çeviri stratejisi oluşturmalısınız. 

Diyelim ki metniniz oldukça ağır tıp terimleri içeriyor ama bu metni zaten doktorlar okuyacak. Bu noktada terimlerin karşılıklarını verirken iki kere düşünmeniz gerekmez. Fakat bu metni hastanenin bir kısmına asıp herkesin okumasını istiyorsanız o zaman ağır terimler kullanmaktan çekinmeniz gerekir. Çünkü halktan kişiler bu terimlerin karşılığını doktorlar kadar iyi bilemeyecektir. 

İşte bu gibi durumlarla karşı karşıya kalmamak için çevirdiğiniz metin hakkında edinebildiğiniz kadar bilgi edinmelisiniz.

Farklı metin türlerinin farklı stratejiler gerektirdiğini unutmayın

Çeviri yaparken şöyle bir ayrıma düşebilirsiniz. Tüm metni bütüncül bir yaklaşımla mı çevirmeliyim yoksa cümle cümle inceleyerek mi çevirmeliyim?

Bu noktada sorulması gereken soru “Ne tür bir metin çeviriyorsunuz?” olmalı. Eğer elinizde edebi bir metin varsa paragrafların birbirlerinden kopuk olması okuma zevkini oldukça düşüreceğinden daha bütüncül bir yaklaşım benimsemenizi tavsiye ederiz. 

Fakat iş daha terim ağırlıklı, teknik metinlere geldiğinde (reçete, hukuki bir metin, kullanım kılavuzu vb.) cümlelerin metin içerisindeki bütünlüğü, okuyucu için edebi bir metinde olduğu kadar önemli olmayacaktır. Bu noktada çevirinizi cümle cümle ve bölüm bölüm çevirebilirsiniz. Bu şekilde bir strateji benimsediğinizde daha hızlı çeviriler ortaya çıkarabilirsiniz. 

Çevrilecek metnin ilişkin olduğu konuya dair bilgi edinin

Terim ağırlıklı metinlerden bahsetmişken şunu da söylemek gerekir: Çevirmen her konuda ustadır ama hiçbir konuda uzman değildir. İyi çeviri yapabilmek için ileri düzeyde dil bilgisine sahip olmanın yanı sıra çevirdiğiniz metnin içeriği hakkında da bilgi sahibi olmanız gerekir. 

Örneğin bir hukuk metni çeviriyorsunuz fakat hukuk terimlerinin hiçbirine hakim değilsiniz veya hukuk konusunda pek bir fikriniz yok. Bu durumda bir çevirmen olarak hızlı bir çözüm üretmeniz beklenir. İşvereniniz size hukuk 101 kitabını okuyup bitirin diye ek süre tanımayacaktır. Bunun yerine hızlı bir terim çalışması yapmanız beklenir. Metnin içeriğine dair bilmeniz gereken terimlerin bir listesini oluşturarak bu terimlerin karşılıklarının çeviri yaptığınız dilde ne alanda kullanıldığını hızlı bir internet araması ile bulabilirsiniz.

Diyelim ki çeviri yaptığınız metnin konusu “Diş arkları ve implantlar”. Konuya dair bir ön bilgi edinmeniz gerekiyorsa çeviri yaptığınız dilde aynı konuya dair hızlı bir internet taraması yapabilir, eksik kaldığınız yerde görsellerden yardım alabilirsiniz. 

Metninizin son okumasını yapmadan önce biraz bekleyin

Terimceniz hazır, çeviriniz su gibi akıyor ve gözünüzü kapayıp açana kadar bir bakmışsınız ki bitmiş. İlk başta metninizi hemen göndermek, elden çıkartmak isteyeceksinizdir. Fakat bu isteğinizi biraz bastırmanız lazım. 

Çeviriniz bittikten sonra metinle aranıza biraz zaman girmeli ki yanlışlarınızı veya anlatım bozukluklarınızı daha rahat görebilin. Metni çevirip sıcağı sıcağına son okumasını yapmak istediğinizde birçok hata gözünüzden kolayca kaçacaktır. Bu yüzden metinle aranıza biraz zaman sokmalı veya araya başka bir çeviri işi alarak odağınızı değiştirmelisiniz. Böylece metninize geri döndüğünüzde hatalarınızı daha kolay yakalayabilirsiniz. 

Sizler için İngilizceden Türkçeye çeviri konusunda akla en çok takılan soruları ve cevaplarını derledik!

Şimdi hep birlikte öğrendiklerimizi test edebileceğimiz bu sorulara bakalım.

Dil öğrenmenin en etkili yollarından biri de öğrendiklerinizi konuşarak pekiştirmek ve sağlam adımlarla ilerlemek. Çocuklar için İngilizce kursu Novakid’de uzman eğitmenlerimizle birlikte çocuklara öğrendiklerini konuşarak pekiştirebilecekleri bir ortam sunuyoruz. Eğer siz de çocuğunuzun hem öğrenerek hem de eğlenerek dil öğrenmesini isterseniz ücretsiz deneme dersinizi şimdi alabilirsiniz!