İngilizcede oksimoron nedir, nerelerde kullanılır: Oksimoron kullanarak zıt anlamlı kelimelerle söz sanatı yapmayı öğrenelim!

Oksimoron, normalde anlamı birbirinin tersi olan, yani zıt anlamlı kelimelerin bir arada kullanıldığı söz sanatına verilen isim. Aslına bakarsanız oksimoron, yalnızca İngilizceye özgü bir söz sanatı da değil. Örneğin Türkçede “köşeli daire” dersek daireler normalde köşeli olamayacağı için oksimoron yapmış oluruz.

Oksimoron kelimesinin kökeni, Yunancaya dayanıyor. Bu kelime Yunancada “keskin” anlamına gelen “oxys” kelimesiyle “kör” anlamına gelen “moros” kelimesinin birleşiminden meydana geliyor. Yani aslında “oksimoron” kelimesinin kendisi dahi bir oksimoron örneği, çünkü “keskin bir körlükten” bahsediyoruz!

Oksimoron ne için kullanılır?

Oksimoron, yalnızca bu tanımı öğrendikten sonra pek de işe yaramayan, neredeyse hiç kullanmayacağımız bir araçmış gibi gelebilir. Bunu düşünmek gayet normal, ancak aslında İngilizcede oksimoronu gayet de farklı amaçlarla kullanmamız mümkün. Bunlara hemen birkaç örnek verelim.

• Karmaşık duyguları yansıtmak

Kimi zaman öyle karmaşık, öyle derin duygulardan bahsetmemiz gerekiyor ki İngilizce duygular hakkında halihazırda bildiğimiz kelimeler yeterli olmuyor. Zaten kısmen karmaşıklığa dayalı olan bir söz sanatı olan oksimoron, bu gibi durumlarda bize yardımcı olabilir. Birbiriyle zıt anlamlı kelimeler kullanarak hislerimizin ne kadar karmaşık olduğunu vurgulamış oluruz.

Oksimoronun özellikle öne çıktığı bir durum ise birbirinin tersi olan duyguları aynı anda yaşadığımız vakitler. Örneğin çok sevdiğimiz bir etkinlik sona erdiğinde hem orada olduğumuz için mutlu oluruz, hem de bittiği için biraz üzülürüz. Bu gibi anlarda hissettiklerimizi aktarmak için oksimoron tam da aradığımız şey.

• Mizah yapmak

Zıtlıklar ve çelişkilerle genel olarak mizahta da sık sık karşılaşıyoruz. Haliyle çelişkilerden meydana gelen oksimoron, söylediğimiz şeye ufaktan mizah katmak istediğimizde de işimize yarayabiliyor. Basitçe söylemek gerekirse oksimoron kullanarak normalde olandan daha eğlenceli ifadeler oluşturabiliyoruz.

• Daha canlı betimlemeler yapmak

Bazen de oksimoron, etrafımızda gördüklerimizi ya da duyduklarımızı çok daha can alıcı ve hayal gücünü uyarıcı şekilde betimlemek için bize yardımcı oluyor. Örneğin gördüğümüz bir manzarayı betimlemek için kullandığımız kelimeler dahi oksimoron içerebilecek bir karmaşıklığa sahipse o manzaranın ne kadar etkileyici olduğu kolayca anlaşılacaktır. Bir nevi “O kadar güzeldi ki sıradan betimlemeler yetmez.” demiş gibi oluruz!

• Dinleyicinin dikkatini çekmek

Her söz sanatında olduğu gibi oksimoronun da bir diğer işlevi, elbette karşı tarafın dikkatini belli bir noktada toplamak. Zıt anlamlı kelimeler kullandığımızda bizi dinleyen kişinin ilk tepkisi muhtemelen biraz durup dediğimiz şey üzerine düşünmek, onu bir mantığa oturtmaya çalışmak olacaktır. Yani her zaman olmasa da karşımızı düşünmeye teşvik etmek istediğimizde elbette oksimoron kullanabiliriz.

İngilizcede oksimoronun ne demek olduğunu ve genelde ne amaçlarla kullanıldığını öğrendiğimize göre şimdi de oksimoron örnekleriyle konuyu daha iyi anlayabiliriz. Dilin kullanıldığı çeşitli alanlardan oksimoron örnekleriyle bu söz sanatının ne kadar etkili olabileceğini hep birlikte görelim!

Edebiyatta oksimoron örnekleri

Oksimoron dediğimiz üzere bir çeşit söz sanatı olduğu için tabii ki de onunla her şeyden önce edebiyat alanında karşılaşmayı bekliyoruz. Bu beklentimiz yanlış da çıkmıyor. İngilizce yazılan edebi eserlerde oksimoron, yazarın özellikle de dikkatimizi çekmek istediği ya da karmaşık duyguları yansıtmak istediği yerlerde sık sık karşımıza çıkıyor.

Aşağıdaki oksimoronla dolu dizeler, İngilizlerin ulusal şairi William Shakespeare tarafından yazılan Romeo ve Jüliet’in ilk perdesinde karşımıza çıkıyor:

“Why then, O brawling love, O loving hate, (Neden, ey kavgacı aşk, ey seven nefret,)

O anything of nothing first created! (Ey hiçten yaratılan şeyler!)

O heavy lightness, serious vanity, (Ey ağır hafiflik, ciddi gösteriş,)

Misshapen chaos of well-seeming forms! (Güzel şekillerin biçimsiz karmaşası!)

Feather of lead, bright smoke, cold fire, sick health, (Kurşun tüy, parlak duman, soğuk ateş, hasta sağlık,)

Still-waking sleep, that is not what it is! (Kendisi olmayan, hep uyanık uyku!)” 

Shakespeare’in kaleminin ne kadar kuvvetli olduğunun kanıtı niteliğindeki bu dizelerin istisnasız hepsinde en az bir oksimoron var! Bunları sıralamak gerekirse: 

“Brawling love”, “loving hate”, “anything – nothing”, “heavy lightness”, “serious vanity”, “misshapen – well-seeming”, “feather – lead”, “bright smoke”, “cold fire”, “sick health”, “still-waking sleep” ifadelerinin her birinde anlamca birbirine uzak, hatta çoğunda doğrudan zıt kelimeler kullanılıyor. Böylece karakterin karmaşık ve derin duyguları yansıtılıyor.

Aşağıdaki oksimoron örnekleri de T.S. Eliot’ın The Hollow Men (Oyuk Adamlar) şiirinde geçiyor:

“Shape without form, shade without colour, (Biçimsiz şekil, renksiz ton,)

Paralysed force, gesture without motion. (Felç kalmış güç, hareketsiz mimik.)” 

Bu dizelerde virgülle ayrılan tam olarak her şey birer oksimoron, çünkü birbirlerinin zıttı durumları ima ediyorlar. Örneğin “biçimsiz şekil”, şiir dışında herhangi bir yerde kullanılsa doğrudan mantıken yanlış olacak bir ifade. Ancak Eliot, bu ifadelerle şiirin genel temasını pekiştirmiş oluyor.

Son bir ünlü oksimoron örneği olarak John Milton’un Paradise Lost (Kayıp Cennet) adlı epik şiirinden bir dizeyi ele alalım:

“No light, but rather darkness visible. (Işık değil, fakat görünür karanlık.)”

Cümle ögelerinin dizilişi şiirsel olarak normalden farklı yapılmış, ancak “darkness visible” ifadesinin mantıksal bir çelişki içerdiğini görebiliyoruz. Sonuçta karanlık, görünür olamaz! Dolayısıyla burada da bir oksimoron söz konusu.

Günlük konuşmada oksimoron örnekleri

Oksimoronun edebiyatta ne kadar etkileyici olabileceğini ve yaygın kullanıldığını birkaç örnekle görebildik. Ancak zannetmeyin ki oksimoron yalnızca sanatlı anlatımlarda kullanılıyor! Aksine, oksimoron içeren ifadeleri günlük konuşmada da gayet duyabiliriz. Hatta bazıları epey yaygın kullanılan ifadeler de. Günlük hayattan bu tür İngilizce oksimoron örneklerini inceleyelim!

• Pretty ugly

İngilizcede “pretty” kelimesini “oldukça” anlamında kullanabiliyoruz. Ancak biliyoruz ki bu kelime normalde “güzel” anlamına geliyor. Dolayısıyla “oldukça çirkin” anlamına gelen “pretty ugly” ifadesini kullandığımızda zıt anlamlı kelimeler bir araya geliyor ve ortaya bir oksimoron çıkıyor.

Örnek: That painting is pretty ugly, but in a way, it has its own charm.  (O tablo oldukça çirkin, ama bir bakıma kendine özgü bir çekiciliği var.)

• Awfully good

“Awfully” kelimesi günlük konuşmada “oldukça, epey, aşırı derecede” anlamlarında bir zarf olarak kullanılabiliyor. Kelimenin asıl anlamı ise bildiğimiz gibi “çok kötü”. O zaman “awfully good” dediğimizde “çok kötü” ve “iyi” kelimeleri bir arada kullanıldığı için oksimoron yapmış oluyoruz.

Örnek: The cake was awfully good, so I couldn’t stop eating it. (Pasta aşırı derecede güzeldi, bu yüzden yemeyi bırakamadım.)

• Love-hate relationship

Bu da özellikle son zamanlarda oldukça popüler hale gelen bir ifade. “Love-hate relationship” kalıbı, İngilizcede iki kişi birbirini bazı zamanlar sevip bazı zamanlar sevmediğinde kullanılıyor. “Love” ve “hate” de zıt anlamlı kelimeler olduğu için bu ifade bir oksimoron oluyor.

Örnek: They have a love-hate relationship; one day they’re best friends, the next they’re arguing. (Onların sevgi-nefret ilişkisi var; bir gün en iyi arkadaşlar, ertesi gün kavga ediyorlar.)

• Bittersweet

Hatırlarsanız yazımızın başlarında tıpkı eğlendiğimiz bir etkinliğin sonunda olduğu gibi hem mutlu hem de üzgün olduğumuz durumlardan bahsetmiştik. İngilizcede işte tam da bu duyguyu açıklayan bir oksimoron örneği var: Bittersweet. 

“Bittersweet” ifadesi, “acı” anlamına gelen “bitter” ve “tatlı” anlamına gelen “sweet” kelimelerinin bir arada kullanılmasıyla oluşturuluyor. Bu o kadar kullanışlı bir oksimoron olmuş ki fark ettiyseniz kelimenin kendisi dahi birleşik yazılıyor!

Örnek: Graduating from high school was a bittersweet moment for her. (Liseden mezun olmak onun için hem mutlu hem de hüzünlü bir andı.)

• Virtual reality

Günümüzün ilgi çeken teknolojilerinden birinin adı olan “virtual reality” yani “sanal gerçeklik” kelimesi de ilk başta fark etmesek de aslında bir oksimoron! Sonuçta bir düşünelim: Sanal olan bir şey mantıken gerçek olamaz!

Örnek: He put on his headset and entered a world of virtual reality. (Başlığını taktı ve sanal gerçeklik dünyasına girdi.)

• Deafening silence

Ortamdaki herkesi rahatsız eden, çoğu zaman bir şeylerin yanlış gittiğini belirten bir sessizlik olduğunda İngilizcede bu durumu “deafening silence” ifadesiyle açıklayabiliyoruz. Bu ifadede “sağır edici” anlamına gelen “deafening” kelimesiyle “sessizlik” anlamına gelen “silence” kelimesini bir arada kullanarak bir oksimoron oluşturuyoruz.

Örnek: After the argument, there was a deafening silence in the room. (Tartışmadan sonra odada kulakları sağır eden bir sessizlik vardı.)

• Old news

Biliyoruz ki İngilizcede “haber” demek için “news” kelimesini kullanıyoruz. Bir haber eskidiğinde, yani çıkalı bir süre olduğunda ise doğal olarak “old” kelimesini “eski” anlamında kullanıp “old news” dememiz gerekecek. Ancak bir diğer yandan “new” kelimesi “yeni” anlamına da geldiği için bu ifade bir oksimoron oluyor.

Ayrıca unutmayalım: İngilizcede tek bir haberden bahsetsek dahi “new” değil, çoğul kullanıp “news” diyoruz!

Örnek: Her engagement was old news by the time she finally told me. (Nişanlandığını bana söylediğinde artık eski haber olmuştu.)

İngilizcede oksimoronun ne olduğunu ve nerelerde kullanıldığını bazı önemli örneklerle açıklamış olduk. O halde şimdi de bu konuda sıkça sorulan sorulardan bazılarını cevaplayalım.

Oksimoron ne demek örnek?

Oksimoron, birbiriyle anlamca zıtlık taşıyan kelimelerin bir arada kullanıldığı söz sanatına verilen isimdir. Örneğin zombilerden bahsederken kullanılan Türkçede “yaşayan ölü”, İngilizcede “living dead” ifadeleri, oksimoron içermektedir.

Oksimoron ile paradoks arasındaki fark nedir? 

Oksimoron, çelişkili kelimelerin bir arada kullanılmasını içeren bir söz sanatıdır. Paradoks ise bir söz sanatı değil, çelişkili önermelerin birbirini takip etmesinden kaynaklanan mantık çıkmazlarına verilen isimdir.

Oksimoron duygu ne demek?

Normalde birbirine ters duyguların aynı anda yaşanmasını ifade ederken oksimoron içeren ifadeler kullanılabilir. Örneğin İngilizcede “hem üzücü hem de mutluluk verici” anlamına gelen “bittersweet” kelimesi, bir oksimoron duygu olarak görülebilir.

Şimdi de kendimizi İngilizce oksimoron konusunda test etme zamanı. Haydi, kısa bilgi testimizle oksimoron hakkında öğrendiklerimizi iyice pekiştirelim!

Oksimoron gibi söz sanatları kullanarak İngilizceyi ustaca konuşabiliriz. Ancak eğer dili böyle iyi bir seviyede konuşabilmek istiyorsak onu öğrenirken aynı zamanda yaşamamız gerekiyor. Novakid’de çocuklar için online İngilizce derslerimizde tam da bu mümkün! Siz de hemen şimdi aramıza katılın ve 1 ay boyunca konuşma pratiği derslerimizden ücretsiz faydalanın!

Teke tek derslerimizde uzman eğitmenlerimizin rehberliğinde uyguladığımız benzersiz metodolojimizi de aşağıdaki videodan öğrenebilirsiniz: