İngilizce emir kipi nedir, nasıl kullanılır: İngilizce emir kipi konu anlatımı ve testi!

Başlangıç için, İngilizce emir kipi yani imperative mood’un tam olarak ne olduğundan bahsedelim. 

Aslına bakarsanız, “emir kipi” kelimesinin kendisi dahi bu yapının ne olduğunu büyük ölçüde açıklıyor, çünkü imperative mood’u gerçekten de emir verirken kullanabiliyoruz. Ancak elbette yalnızca böyle deyip geçmemek gerekiyor. İngilizce emir kipini kullandığımız her sefer, karşımıza gerçekten de tam anlamıyla bir emir veriyor olmak zorunda değiliz. Emir kipini aynı zamanda birinden bir şey yapmasını isterken, talepte bulunurken, yönerge verirken ve tavsiye verirken de kullanabiliriz.

Bu bakımdan, İngilizcedeki emir kipiyle Türkçedekini karşılaştırdığımızda da epey benzer olduklarını görürüz. Sonuçta, Türkçede de emir kipini yukarıda saydığımız durumlarda kullanıyoruz.

Emir kipinin bu işlevlerini göz önünde bulundurduğumuzda, günlük hayatta sık kullanılıyor olması da bizi şaşırtmamalı. Peki İngilizce emir kipi nasıl oluşturulur? Emir kipi eki nedir? Şimdi de bunu görelim.

İyi bir haberimiz var: İngilizcede emir kipi yapısının oluşturulması, şaşırtıcı derecede kolay! İngilizce fiilleri öğrenirken, onların infinitive yani mastar halini de görürüz. Emir kipi oluştururken yapmamız gereken tek şey ise, infinitive yapıda fiilin başına gelen “to” kelimesini atmak. Gerçekten de bu kadar basit! Üstelik, şahıslara göre çekim farkı da yok!

Düşününce İngilizce emir kipinin oluşturulması, Türkçeyle mantık olarak aynı. Tıpkı İngilizcede olduğu gibi, Türkçede de bir emir kipi eki bulunmuyor ve fiilin mastar halinin “-mek / -mak” kısmını atıyoruz. Dolayısıyla Türkçe konuşan İngilizce öğrencileri, emir kipi konusunu epey kolay anlayacaktır.

İşte bu durumu gösteren bazı emir kipi örnekleri:

• To eat (yemek) -> “Eat your vegetables!” (Sebzelerini ye!)
• To read (okumak) -> Read the book. (Kitabı oku.)
• To jump (zıplamak) -> Jump if you are happy! (Mutluysan zıpla!)
• To sing (şarkı söylemek) -> Sing us a song! (Bize bir şarkı söyle!)
• To open (açmak) -> Open the window. (Pencereyi aç.)

Buna ek olarak, İngilizcede emir kipi oluşturmanın alternatif bir yolu, infinitive halde bulunan “to” kelimesini “do” yani “yap” ile değiştirmektir. Bu sayede emir kipiyle belirtilen isteği biraz daha ikna edici bir hale getirebiliriz. Ancak bu kullanımı resmi konuşma dışında pek görmeyiz. Bu kullanıma örnek emir cümleleri görelim:

• Do come early for the meeting. (Toplantıya erken gelin.)
• Do bring your passport to the airport. (Havaalanına pasaportunuzu getirin.)
• Do attend the event if you can. (Yapabilirseniz toplantıya katılın.)
• Do check the schedule for updates. (Güncellemeler için çizelgeyi takip edin.)

Esasında, fark etmişsinizdir ki, bu kullanımda yaptığımız şey de ana fiilimizin önüne emir kipi ile çekimlenmiş “to do” fiilini eklemek. Yani, emir kipinin temel yapısı bu kullanımda da korunuyor.

Şimdiye kadar İngilizcede emir kipinin olumlu halini kullanarak emir cümleleri kurmayı öğrendik. Bu yeni bilgiler sayesinde İngilizce konuşurken insanlardan bir şey isteyebilir, talepte bulunabilir, tavsiye verebiliriz. Ancak bazen de karşımızdakinin bir şeyi yapmasından ziyade, yapmamasını isteyebiliriz. Peki bu durumda emir kipini nasıl kullanmalıyız?

Karşımızdakine bir şeyi yapmamasını söylemek istiyorsak elbette olumsuz emir kipi yapısını kullanacağız. Bu yapı, az önce gördüğümüz olumlu emir kipi yapısından biraz daha farklı, ancak endişelenmeyin, yine oldukça basit bir kuralımız var!

İngilizcede olumsuz emir kipi kullanmak için yapmamız gereken şey, cümlenin ana fiilini olumlu emir kipiymiş gibi çekimleyip, başına “do not” veya “don’t” getirmek. İşte bu kadar basit! Gerçekten de, İngilizcede emir kipinin biçim olarak en kolay yapılardan biri olduğunu görebiliyoruz. 

Haydi, aşağıdaki olumsuz emir kipi örneklerini inceleyerek bu durumu daha iyi anlayalım:

• Don’t touch that. (Ona dokunma.)
• Do not disturb. (Rahatsız etmeyin.)
• Don’t forget to turn off the lights before leaving. (Çıkmadan önce ışıkları kapatmayı unutma.)
• Don’t worry about things you can’t control. (Kontrol edemeyeceğin şeyler konusunda endişelenme.)
• Don’t interrupt others while they’re speaking. (Başkaları konuşurken sözlerini kesme.)

Bunun yanı sıra, İngilizcede olumsuz emir kipi yapmanın fazlasıyla nadir görülen farklı bir yolu da vardır. Alternatif olumsuz emir kipi yapısı, günümüz İngilizcesinin dilbilgisi kurallarına biraz ters düşerek, “fiil + not” şeklinde kurulabilir. Ancak bu yapı, dediğimiz gibi fazlasıyla nadirdir ve çok eskiden konuşulan İngilizcede kullanılmıştır. Dolayısıyla bu olumsuz emir kipi formunu tarihi belgeler veya çok eski yazılar dışında görmemiz pek muhtemel değildir. Yine de örnek cümlelerimize bakarak bu yapıyı da tanıyalım:

• Be not afraid! (Korkma!)
• Surrender not to fear. (Korkuya teslim olma.)
• Question not your worth. (Değerini sorgulama.)
• Despair not; there is always hope. (Umutsuzluğa kapılma; her zaman umut vardır.)

İngilizcede emir kipini hem olumlu hem de olumsuz şekilde kullanmayı öğrendik. Ancak bir dili konuşmak, elbette yalnızca birtakım yapıların biçimlerini bilmekten ibaret değil. Günlük konuşmada işin içine sosyal faktörler de giriyor. Karşımızda bulunan kişiye bağlı olarak daha kibar, daha ciddi veya daha rahat konuşabileceğimiz durumlar oluyor.

İngilizce emir kipi kullanımı, bu noktada biraz sıkıntı yaratabiliyor. Çünkü emir kipi her ne kadar basit bir yapı olsa da maalesef en kibar olan kalıp olduğunu da söyleyemeyiz. Bazı zamanlarda emir kipini kullanmak her ne kadar teknik olarak doğru olsa ve kurduğumuz cümle dilbilgisi kurallarına uysa da, kaba olarak algılanmamıza yol açabiliyor. 

Örneğin bir öğretmenimizle, üst mertebeden biriyle, ya da bir yabancıyla konuşurken doğrudan emir kipi kullanmamız hoş karşılanmayabilir. Bunun yerine daha kibar isteklerde bulunmamız beklenebilir. Aslına bakarsanız bu durum, Türkçedeki emir kipi için de gayet geçerlidir.

Peki bu tarz senaryolarda ne yapacağız? Endişelenmeyin, İngilizcede kibar duyulan emir cümleleri kurmanın da birkaç yolu var. Haydi bunları öğrenelim!

1. “Please” eklemek

Emir cümlelerini kibar hale getirmenin en basit yolu, cümleye basit bir şekilde “please” yani “lütfen” eklemek. Belli bir saygı göstermemiz gereken kişilerle konuşurken “please” kullanmak, her zaman iyi bir fikir. İşte bu duruma örnek emir cümleleri:

• Please wait for your turn. (Lütfen sıranızı bekleyin.)
• Turn off the lights, please. (Işıkları kapat lütfen.)

2. “Let’s” kullanmak

Emir kipi kullanıp kibar duyulmanın bir diğer yolu da cümlenin başında “Haydi …” anlamı katan “let’s” kalıbını kullanmak. Örnek cümlelerimizi inceleyelim:

• Let’s not make any hasty decisions. (Aceleyle karar almayalım.)
• Let’s go for a walk together. (Haydi beraber yürüyüşe çıkalım.)

Fark ettiyseniz bu cümleleri Türkçeye çevirirken emir kipi değil, istek kipi kullanıyoruz. İngilizcede ise teknik olarak halen emir kipi cümleleri kuruyoruz. Bu detaya fazla takılmanıza gerek yok, ancak bu cümlelerde emir kipiyle çekimlenen fiil, “let’s” kalıbında yer alan “to let” yani “izin vermek” fiili.

Köken bakımından inceleyecek olursak “let’s” kalıbı, “Let us … yapısının bir kısaltması. Bunu da doğrudan çevirirsek “İzin verin …” gibi bir anlam çıkıyor. Ancak bu kısaltma kullanıla kullanıla günümüzde “Haydi …” anlamını almıştır. 

3. Yardımcı fiillerle sorular sormak

Kibar bir şekilde emir cümleleri kurmak için başka bir yöntem de, bir yardımcı fiil yani modal verb kullanarak cümleyi soru haline getirmek. Cümlenin başına ekleyeceğimiz “Could you …”, “Would you mind …”, “Might you …” gibi kalıplar, bunu yapmamıza yardımcı olacaktır. Haydi, bu şekilde kurulan kibar emir cümleleri görelim: 

• Could you please send me the report? (Bana raporu gönderebilir misiniz lütfen?)
• Would you mind passing me the salt? (Bana tuzu uzatır mısınız?)
• Might you consider joining us for dinner? (Akşam yemeği için bize katılmayı düşünür müsünüz?)

Aslında biçim bakımından incelersek bu cümlelerde doğrudan emir kipi kullanmadığımızı fark edebilirsiniz. Ancak yine de bu sorular, doğrudan cevap beklemektense bir istek belirttiği için bu tarz örnekleri de emir cümleleri olarak düşünmemiz mümkün.

İşte İngilizce emir kipi hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları:

Imperative ne demek?

Imperative, İngilizcede emir kipinin adıdır. Bu kipi emir verirken, istek belirtirken, tavsiye verirken, yönerge verirken kullanabiliriz.

İngilizce emir kipi nasıl oluşturulur?

İngilizcede emir kipi oluşturmak için fiilin mastar halinin başındaki “to” kelimesini sileriz. Olumsuz emir kipi için ise fiilin başına “do not” veya “don’t” ekleriz.

İngilizce emir kipi nerelerde kullanılır?

İngilizce emir kipi isteklerde, emirlerde, yönergelerde ve bazen de tavsiyelerde kullanılabilen bir yapıdır.

İngilizcede emir kipi kullanımını bolca örnekle gördük. Şimdi ise kendimizi sınama zamanı! Bakalım 10 soruda kaç doğru yapacaksınız?

İngilizceyi akıcı bir şekilde konuşmak için kipleri ve çekimleri bilmek elbette çok önemli. Ancak elbette iş yapıları tanımakta bitmiyor. Bir dile gerçekten hakim olmak istiyorsak onu yaşamalıyız. Novakid’de eğlence dolu online İngilizce derslerimizde çocuklara tam da bu fırsatı sunuyoruz. Siz de çocuğunuzun severek İngilizce öğrenmesini isterseniz ücretsiz deneme dersinizi şimdi alın!