İngilizcede kullanılan cümle türleri ve yapıları nelerdir?

Cümle türleri, İngilizce dilinde etkili iletişimin temel yapı taşlarıdır. Bildirme, soru, emir ve ünlem cümlelerini öğrenmek, dil becerilerinizi geliştirmenin ilk adımıdır. Cümle türleri yüklemin yerine ve yapısına göre farklılık gösterir.

Cümle türlerini doğru bir şekilde anlamak ve kullanmak, İngilizce dilinde akıcı olmanıza yardımcı olacaktır. Bu bölümde, en yaygın cümle türlerini örnek cümlelerle birlikte ele alacağız.

İngilizcede anlamına göre cümle türleri

• Declarative sentences (Bildirme cümleleri)

Bildirme cümleleri, bilgi veren veya bir durumu ifade eden cümle türleridir. Bu cümleler, en yaygın cümle türleri arasında yer alır ve genellikle bir nokta (.) ile sonlanır. Bildirme cümleleri bir gerçeği, düşünceyi veya fikri belirtmek için kullanılır ve çoğunlukla açıklayıcı veya bilgi verici niteliktedir. Yüklem, özneden sonra gelir. Cümleler olumsuz veya olumlu olabilir.

Örnek: The sky is blue. (Gökyüzü mavidir.)

• Interrogative sentences (Soru cümleleri)

Soru cümleleri, bilgi almak amacıyla kullanılan ve genellikle bir soru işareti (?) ile biten cümle türleridir. Bu cümlelerde yüklem, özneden önce gelir ve bu durum cümlenin soru formatında olduğunu gösterir. Soru cümleleri hem günlük konuşmalarda hem de yazılı iletişimde sıkça kullanılır.

Örnek: Is the cat sleeping? (Kedi uyuyor mu?)

Yüklemin yerine göre cümle türlerini anlayabilmek, cümlelerin yapısını ve kullanım amacını doğru bir şekilde belirlemenize yardımcı olur. 

• Imperative sentences (Emir cümleleri)  

Emir cümleleri, birine bir şey yapmasını söylemek, rica etmek veya talimat vermek amacıyla kullanılan cümle türleridir. Bu cümlelerde özne belirtilmez ve fiil, cümlenin başında yer alır. Emir cümleleri hem olumlu hem de olumsuz şekillerde kullanılabilir.

Örnek: Open the door. (Kapıyı aç.)

Örnek: Don’t run! (Koşma!)

• Exclamatory sentences (Ünlem cümleleri)

Ünlem cümleleri, güçlü duyguları veya heyecanı ifade eden cümle türleridir. Bu cümle çeşidi, genellikle bir ünlem işareti (!) ile sonlanır ve konuşmacının şaşkınlık, mutluluk, öfke gibi duygularını bir şekilde yansıtır. Ünlem cümleleri, dildeki duygusal ifade gücünü artırır.

Örnek: I can’t believe it! (Buna inanamıyorum!)
Örnek: What a beautiful day it is! (Ne güzel bir gün!)

Yapısına göre cümleler

• Simple sentences (Basit cümleler) 

Basit cümleler, tek bir bağımsız cümleden oluşan ve genellikle özne ve yüklem içeren en temel cümle türleridir. Bu cümleler, bir düşünceyi, durumu veya eylemi ifade eder ve dilin en temel yapı taşlarını oluşturur. Basit cümleler, anlaşılır ve doğrudan iletişim kurmanın anahtarıdır.

Örnek: Deniz reads books. (Deniz kitap okur.)

Örnek: Duru doesn’t like the smell of coffee. (Duru, kahve kokusunu sevmez.)

• Compound sentences (Bağlı cümleler) 

Bağlı cümleler birden fazla bağımsız cümle içerir. Bu bağımsız cümleler noktalı virgül (;) veya bağlaçlarla birleştirilir. Bağlı cümleler oluşturmak için kullanabileceğiniz başlıca bağlaçları FANBOYS koduyla aklınızda tutabilirsiniz: “for, and, nor, but, or, yet, and so.”

Örnek: I like the color blue but pink is my favorite color. (Maviyi severim ama en sevdiğim renk pembedir.)

• Complex sentences (Birleşik cümleler) 

Birleşik cümleler karmaşık bir cümle çeşidi olabilir çünkü özne ve yüklemi olan ancak tek başına kullanılamayan yan cümleler içerir. Cümleye yeni bir anlam kazandıran yan cümleler, ana cümleye “because,” “while,” veya “if” gibi bağlaçlarla bağlanır. Yan cümle, ana cümleden önce gelirse virgülle (,) ayrılmalıdır.

Örnek: He made a lot of mistakes in the test because he didn’t pay attention to class. (Derse dikkatini vermediği için sınavda çok fazla hata yaptı.)

Örnek: When I was your age, we celebrated my birthday at the backyard. (Ben senin yaşındayken doğum günümü arka bahçede kutlardık.)

İngilizce cümle ögeleri

Cümle türleri konu anlatımına İngilizcede kullanılan cümle ögeleriyle devam edelim.

• Subject (Özne):

Özne, cümlede eylemi yapan veya hakkında bilgi verilen kişi, yer, şey veya kavramdır. Özne, cümlenin temel bileşenlerinden biridir ve bir isim (noun) veya zamir ile ifade edilir.

Örnek: The cat is sleeping. (Kedi uyuyor.)

• Predicate (Yüklem):

Yüklem, cümlede öznenin ne yaptığı veya ne olduğu hakkında bilgi verir. Yüklem, fiil ve nesneyle ifade edilir ve cümlenin geri kalan kısmını oluşturur. Yüklemin türüne göre cümleler isim ve fiil cümleleri olmak üzere ikiye ayrılır.

Örnek: The cat eats fish. (Kedi balık yer.) = Yüklem fiil olduğundan fiil cümlesi.

Örnek: She is a teacher. (O bir öğretmendir.) = Yüklem durum bildirdiğinden isim cümlesi. 

• Object (Nesne):

Nesne, eyleme konu olan ismi ifade eder. Doğrudan nesne (direct object) ve dolaylı nesne (indirect object) olarak ikiye ayrılır.

Örnek: She reads books. (O, kitap okur.)

• Indirect object (Dolaylı nesne):

İngilizce cümlelerde dolaylı nesne, eylemin kime veya neye yapıldığını belirtir. Dolaylı nesne, doğrudan nesne ile birlikte kullanılabilir ve eylemin dolaylı olarak etkilenen kişisini veya şeyini ifade eder.

Örnek: Özge gave Asude a gift. (Özge, Asude’ye bir hediye verdi.)

Bu cümledeki yüklem “give” (vermek) fiilidir. “Direct object”i tespit etmek için yükleme “what is being given?” (Ne verildi?) sorusu sorulduğunda cevabımız “a gift” (bir hediye) oluyor.

“To whom was the gift given?” (Hediye kime verildi?) sorusunu sorduğumuzda cevap “Asude’ye” olduğundan “Asude,” “indirect object” yani dolaylı nesne oluyor.

• Adverbial (Zarf tümleci):

Zarf tümleci (adverbial), eylemin nasıl, ne zaman, nerede veya ne kadar yapıldığını belirten sözcükler veya sözcük gruplarıdır. Zarf tümleci, cümledeki eylemi daha detaylı bir şekilde tanımlar. Cümle türleri konusunda önemli bir yere sahip olan zarf tümleçleri, cümlenin anlamını ve işlevini zenginleştirir.

Örnek: She reads books quickly. (O, kitapları hızlıca okur.)

İngilizce cümle kurmak, dil öğreniminin temel adımlarından biridir. Cümle kurma becerisi, yazılı ve sözlü iletişimde etkili olabilmek için önemlidir. İngilizce cümleler genellikle özne (subject), yüklem (predicate), nesne (object), dolaylı tümleç (indirect object) ve zarf tümleci (adverbial) gibi ögelerden oluşur.

İngilizce cümleler genellikle “Özne + Fiil + Nesne” (Subject + Verb + Object) yapısına sahiptir.

Örnek: She (subject) reads (verb) books (object). (O, kitap okur.)

Örnek: They (subject) play (verb) football (object). (Onlar futbol oynar.)

Fakat bazı durumlarda fiili özneden önce kullanabiliriz. Soru cümlesi sorarken bunu soru cümlelerinin yapısı gereği yaparız. Bunun dışında ise bazı duyguları daha iyi aktarabilmek veya daha farklı cümle yapılarıyla dile oturmuş kalıpları kullanmak için “inversion” adlı yöntemden, yani devrik cümlelerden yararlanarak farklı bir cümle sıralaması kullanabiliriz. Konuyla ilgili detaylı bilgi için ilgili içeriğimize göz atmayı unutmayın!

Örnek: There you are! (İşte buradasın!)

Cümle türleri nelerdir?

İngilizce cümle türleri bildirme (declarative), soru (interrogative), emir (imperative) ve ünlem (exclamatory) cümlelerinin yanı sıra basit (simple), birleşik (compound), bağlı (complex) ve birleşik-bağlı (compound-complex) cümlelerdir.

Kurallı ve devrik cümle ne demek?

Kurallı cümle, öznenin yüklemden önce geldiği cümle türüdür; devrik cümle ise yüklemin özneden önce geldiği cümle türüdür. Bu cümle türleri, İngilizce dilinde anlam ve vurgu yaratmak için kullanılır.

Basit ve birleşik cümle nedir?

Basit cümle, tek bir bağımsız cümleden oluşan ve genellikle özne ve yüklem içeren en temel cümle türüdür. Birleşik cümle ise iki veya daha fazla bağımsız cümlenin bağlaçlar kullanılarak bir araya getirilmesiyle oluşan cümle türüdür. Bu cümle türleri, dilin zenginliğini ve ifadelerin netliğini artırır.

Cümle türleri konu anlatımı bittiğine göre öğrendiklerinizi test edin!

İngilizce’de cümle türleri ve gramer konularını öğrenmenin en etkili yolu, sürekli pratik yapmaktan geçer. Novakid’de uzman eğitmenlerle sunduğumuz çocuklar için İngilizce derslerimiz, bu pratik fırsatlarını en iyi şekilde sağlar. Siz de ilk deneme dersinizi ücretsiz alın ve çocuğunuza İngilizceyi eğlenceli ve etkili bir şekilde sevdirerek öğretin!