İma nedir ve nasıl anlaşılır?

Türk Dil Kurumuna göre “ima” kelimesi “Dolaylı olarak anlatma, üstü kapalı olarak belirtme; işaretleme, anıştırma.” anlamına gelir. İma bazen sözlerle olur, bazen bakışlarla, bazen de küçük jestlerle…

Konu ima olduğunda kelimeler sadece birer ipucudur, asıl mesajı anlamak için biraz sezgiye ihtiyaç vardır. İma, edebiyatta ve siyasette çok kullanılır. Bir şair, aşkı anlatırken hiç “aşk” kelimesini kullanmayabilir ama dizelerinden bunu hissederiz. Örneğin Cemal Süreya’nın ünlü şiiri “Aşk” aslında hiçbir mısrasında “aşk” kelimesini barındırmasa da okurken bizlere bu duyguyu oldukça çarpıcı bir biçimde hissettirebilir. 

“Şimdi sen kalkıp gidiyorsun. Git

Gözlerin durur mu onlar da gidiyorlar. Gitsinler.

Oysa ben senin gözlerinsiz edemem bilirsin”

Aynı şekilde, bir politikacı doğrudan bir şey söylemekten kaçınıp sözlerini dikkatli seçerek farklı anlamlar çıkarılmasını sağlayabilir. Yani “ima” iletişimde büyük bir yer kaplar ve söylenenden çok söylenmeyen şeye dikkat çekmek ister. O yüzden bir konuşmada sadece kelimelere değil, nasıl söylendiğine de dikkat etmek gerekir. 

İnsanlar iletişim kurarken sadece kelimelerle değil, jestleri ve mimikleriyle de mesajlar verir. Özellikle imada bulunurken jest ve mimikler büyük bir rol oynar çünkü bazen kelimelerden çok daha güçlü mesajlar iletebilirler. 

Örneğin biri size “Tabii ki çok mutluyum” derken gözlerini kaçırıyorsa veya yüzünde zoraki bir gülümseme varsa, aslında pek de mutlu olmadığını ima ediyor olabilir. Ya da bir arkadaşınız paylaştığınız fikre karşılık olarak “Çok ilginç bir fikir” derken gözlerini deviriyorsa bunun gerçekten ilginç olduğunu düşündüğünü mü, yoksa ironik bir şekilde alay mı ettiğini anlamak için yüz ifadesini dikkatle incelemeniz gerekir.

Bazen jest ve mimiklerle yapılan imalar yanlış anlaşılabilir. Biri gülümseyerek “Sen bilirsin” dediğinde bu gerçekten seçim hakkını size bıraktığını mı gösteriyor yoksa “Bence yanlış yapıyorsun” şeklinde bir ima mı içeriyor, anlayamayabilirsiniz. Eğer ses tonu hafif alaycıysa veya yüzünde belirgin bir gülümseme varsa ikinci seçenek belki de daha doğru olabilir. İşte bu yüzden, imayı doğru anlamak beden dilini de iyi okumayı gerektirir.

Bazen farkında olmadan bile bir şeyleri ima yoluyla anlatabiliyoruz. Özellikle karşımızdaki kişiyi kırmamak için bazı eleştirilerimizi ima yoluyla yapabiliyor veya ciddi konulara espirili bir anlatım katmak için ima sanatını kullanabiliyoruz. 

Örneğin bir arkadaşınızın kıyafeti hakkında eleştiri yapmak istediğinizde ama bunu direkt olarak söylemek istemediğinizde “Bu renk sana pek uymadı bence.” veya “Şurada daha güzel bir model görmüştüm.” gibi ifadelerle asıl fikrinizi üstü kapalı bir biçimde ima edebilirsiniz. 

Sağlıklı bir iletişim sırasında karşısınızdakini rencide etmeden ima sanatını nasıl kullanabileceğinize dair birkaç örnek derledik, gelin birlikte inceleyelim! 

Örnek: Bir arkadaşınızın işi başından aşkın ve siz ona yardım etmek istiyorsunuz fakat bu teklifinizi geri çevirmesinden korkuyorsunuz.

“Bize kahve yapayım ve şu dosyalara birlikte bakalım olur mu?”

Örnek: Hava oldukça soğuk ama arkadaşınızın aklına petekleri yakmak gelmemiş.

“İçerisi ne kadar da soğuk!” 

Örnek: Arkadaşınız oldukça kötü bir gün geçirmiş ama bu konu üzerine konuşup konuşmak istemediğini tam olarak bilemiyorsunuz.

“Sevgi paylaşa paylaşa çoğalır, dert anlata anlata geçer demişler!” 

İma, komedi dünyasında da önemli bir yer tutar. Özellikle stand-up gösterilerinde ve mizahi yazılarda doğrudan bir espri yapmak yerine ima yoluyla seyirciyi düşündürmek, daha etkili ve zekice bir yaklaşım olarak görülür. Ayrıca günlük konuşmalarımızda espri yapmak için de sıkça imaya başvururuz. 

Fakat açık iletişimin gücünü de yadsımamamız gerekir. Özellikle iş hayatınız veya resmi yazışmalarınız gibi netlik gerektiren durumlarda ima yerine açık ve net ifadeler tercih etmeniz gerekir. 

İma olumlu bir iletişim aracı gibi görünse de bazı durumlarda yanlış anlaşılmanıza sebep olabilir. Karşı tarafın söylediklerimizi nasıl algılayacağını ön görmek her zaman kolay olmayabilir. Karşı taraf imanızı anlamadığında ya da sözleriniz fazlaca alay içerdiğinde kendinizi zor bir durumda bulabilirsiniz. 

Konu ima olduğunda ortada ince bir çizgi vardır. Pasif agresif tavırların sıkça ima yoluyla ortaya çıktığına tanık oluruz. Bu tür konuşmalar ilişkilerinize zarar verecektir. İmanızın dozunda olması için bağlamla uyumlu olduğuna ve yapıcı bir amaç güttüğüne emin olarak bu tür zor durumlardan sakınabilirsiniz. 

Daha önce de bahsettiğimiz gibi imanızın doğru anlaşılması için sadece kelimeler yetmez. Jestler, mimikler ve ses tonu da bu durumda büyük bir rol oynar. İzlemek istediğiniz bir film vizyona girmişse ve tek başınıza gitmek istemiyorsanız bir arkadaşınıza heyecanlı bir ses tonuyla “Şu filmi gördün mü!” diyebilir ve anlaşılması kolay bir imada bulunabilirsiniz. 

Sizler için ima konusunda akla en çok takılan soruları ve cevaplarını derledik!

Şimdi hep birlikte öğrendiklerimizi test edebileceğimiz bu sorulara bakalım.

Dil öğrenmenin en etkili yollarından biri de öğrendiklerinizi konuşarak pekiştirmek ve sağlam adımlarla ilerlemek. Çocuklar için İngilizce kursu Novakid’de uzman eğitmenlerimizle birlikte çocuklara öğrendiklerini arkadaşlarıyla konuşarak pekiştirebilecekleri bir ortam sunuyoruz. Hemen şimdi aramıza katılabilirsiniz!

Ayrıca birebir derslerimiz ile de çocuğunuz için kişiselleştirilmiş bir öğrenim imkanı sunuyoruz. Daha detaylı incelemek için aşaüıdaki videoya göz atabilirsiniz!