7 min Akran baskısı nedir? Akran zorbalığıyla nasıl başa çıkılır? Ebeveynler için birtakım ipuçları!
Günümüzde çocukların yaygın olarak deneyimlediği sıkıntılardan bir tanesi akran baskısıdır. Ancak kaba kuvvet, hakaret, alay etme veya kötü alışkanlıklara yönlendirme gibi unsurları içinde barındıran bu zorbalık türü, yetişkinlik de dahil olmak üzere her yaş grubunda karşımıza bir sorun olarak çıkabiliyor. Bu nedenle akran baskısını, psikolojik destek ve danışmanlık gerektiren, sosyal ilişkileri zedeleyen ve dikkate alınması önemli bir problem olarak değerlendirebiliriz.
Özellikle çocukluk ve ergenlik çağlarında rastlanan akran baskısı, okul veya sosyal medya gibi birçok farklı ortamda karşımıza çıkabilir. Bahsi geçen akran baskısı, yoğunlaştığı takdirde çocukların benlik saygısını, özgüvenini ve duygusal dengesini olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle ergenlik döneminde, bu baskılar daha da artabilir ve çocukların kimliklerini bulma sürecini zorlaştırabilir.
Çocuklarının mental sağlığına ve iletişim becerilerine özen gösteren aileler de haliyle bu gibi durumlara yönelik endişeler besleyebiliyor. Ancak, akran baskısının zararlarına karşı ebeveynler olarak önlem almanız mümkün.
Bu yazımızda, çocuklarınızın akran baskısıyla başa çıkmasına nasıl yardımcı olabileceğinizi gösterecek, ebeveynler olarak çocuklarınıza destek sağlamak için ne gibi adımlar atabileceğinizi tartışacağız. Ayrıca, çocuklara akran baskısına karşı nasıl güçlü durabileceklerini ve kendi benliklerini koruyabileceklerini öğretecek ipuçları da paylaşacağız.
Unutmayın, akran baskısıyla başa çıkmak çocuklar için karmaşık bir süreç olabilir, ancak doğru rehberlik ve destekle, onların bu zorluğun üstesinden gelmelerine yardımcı olabiliriz. Şimdi, akran baskısının etkilerini ve çözümlerini daha yakından inceleyelim.
Akran baskısı nedir?
Akran baskısıyla nasıl başa çıkacağımızı öğrenmeden önce, akran baskısının ne iyi olduğuna hakim olmamız gerekir. Bu noktada ebeveynler kadar çocukların da akran baskısının ne olduğunu iyi tanıması gerekmektedir. Bu sayede çocuklar, karşı karşıya olduğu duruma yönelik bir yorum geliştirebilir ve bu durumdan sıyrılması onun için daha kolay olur.
Akran baskısı (veya sosyal baskı), insanların çevresindeki akranlarının tutum, değer ve davranışlarının etkisi altında kalarak onlara uyum sağlama eğilimi göstermesini ifade eder. Başka bir deyişle, bir kimsenin çevresindeki akranlarının baskıcı davranışlarının etkisinde kalarak benzer hal ve hareketleri sergilemesi, akran baskısı olarak tanımlanabilir.
Biz bu yazımızda akran baskısının zararlarına dikkatinizi çeksek de akran baskısı kimi zaman pozitif sonuçlar da doğurabilir. Kısacası, akran baskısının etkileri, çocuğunuzun edindiği arkadaş grubuna bağlı olarak değişebilir. Örneğin, bazı arkadaş gruplarındaki bireyler çevrelerindeki insanlara kültürel aktiviteler yapma konusunda etkileyebilirken bazıları, çocuklarınızın birtakım kötü alışkanlıklar keşfetmesine neden olabilir.
Kişilikleri ve ilgi alanları yeni yeni oluşmaya başlayan küçük yaş grupları, benimsemek istedikleri karakter konusunda arkadaşlarından ilham alabilir. Bu yüzden kötü alışkanlıkları olan insanların neden olduğu akran baskısı, çocuğunuzun birçok olumsuz davranış benimsemesinin de kaynağı olabilir.
Bu durumda önemli olan, ebeveyni olarak çocuğunuza çevresindeki insanlar tarafından nasıl etkilenebileceğini öğretmeniz ve onlara doğruyla yanlışı ayırt etmelerini sağlayacak bir rehber olmanızdır.
Akran baskısına karşı ne yapmalıyız? İşte bazı tüyolar!
Akran baskısının büyük ölçüde kötü sonuçlar doğurabilecek bir davranış biçimi olduğunu artık biliyoruz. Peki bir ebeveyn olarak bu konuda sizin üzerinize düşen görevler nelerdir? Çocuklarınıza bu anlamda destek olmak ve onları iyiye yönlendirmek için neler yapabilirsiniz? İşte sırada, akran baskısıyla başa çıkmakla lgili birtakım ipuçları var.
- Eleştirel düşünmeyi desteklemek
Akran baskısıyla başa çıkmanın en etkili yöntemlerinden biri, elbette çocuklarınızın doğruyla yanlışı ayırt etmesini sağlamaktır. Bu gibi durumlarda, çocuklarınızın eleştirel düşünebilmesi, yani “Bu benim için doğru değil.” “Bu kişi ona uyum sağlamam için bana baskı uyguluyor.” “Belki de bunu yapmayı gerçekten istemiyorumdur.” gibi cümlelerle ne yapmak üzere olduğunu ve karşısındaki insanın ne yapmaya çalıştığını anlamlandırabilmesi gerekir.
Çocuklarınıza bu konuya yönelik eleştirel bir düşünce biçimi kazandırmanın yolu ise, onlarla bu anlamda sağlıklı iletişim kurmak ve onları sık sık kibar bir dille tembihlemekten geçer. Şimdiden size bu konuda başarılar dileriz.
- Çocuğunuzun sosyalleşmesini sağlamak
Çocuğunuzun sosyalleşmesini sağlamak, birçok açıdan akran baskısıyla başa çıkmasını sağlayabilir. Çevresinde daha fazla olan insanlar, gün içinde birçok insanla iletişim kurmak zorunda olduklarından iletişim becerilerini geliştirirler ve güçlü bir benlik kazanırlar. Aynı zamanda hayata farklı açıdan bakmakta güçlük çekmeyen bu çocuklar, doğruyla yanlışı ayırt etme yetisi kazanırlar.
Bununla birlikte, çocuğunuzun iyi alışkanlıklara sahip insanlarla sosyalleşmesini sağlayarak akran baskısından olumlu yönde etkilenmesini de sağlayabilirsiniz. Örneğin sürekli kitap okumak, tiyatroya veya sinemaya gitmek gibi kültürel alışkanlıkları olan insanlarla fazla vakit geçirmek, çocuğunuzun da benzer alışkanlıklar edinmesini sağlayabilir.
- Uzman yardımı almak
Akran baskısı, kimi zaman şiddet, hakaret, alay etme gibi zorbalık unsurlarını da içinde barındırabilir. Bu nedenle çocuklarınız, akranları tarafından uğradığı baskıcı tavırlardan psikolojik hasar alabilir. Bu noktada yapabilecekleriniz arasında okulunuzdaki rehber öğretmeninden yardım almak veya çocuğunuza psikolojik danışman sağlamak gibi seçenekler var.
- Onay almak zorunda olmadıklarını söylemek
Kulağa basit bir yöntem gibi gelebilir ama bu da çocukların güçlü bir kimlik kazanmasında etkili bir yöntem. Çocuklarınıza onay, takdir ve beğeni almak zorunda olmadıklarını daima hissettirmek ve çoğu zaman “Hayır.” demelerinde bir sakınca olmadığını söylemek de akran baskısı konusunda onlara destek olacaktır.
- Çocuklarınıza özgüven aşılamak
Çocuklarınızı, akran baskısına maruz kalma ihtimallerine karşı hazırlamak ve onlara, akran baskısıyla başa çıkabilecekleri bir kimlik kazandırmak da ebeveyn olarak en önemli görevlerinizden. Birçok çocuğun bu gibi ısrarcı tavırlarla başa çıkamamasının kaynağı, aile içinde gördüğü psikolojik baskıya dayanıyor.
Bu nedenle, evdeyken çocuklarınızın fikrini önemsemek, onların da bir birey olduğunu hatırlamak ve bu anlamda onların üzerinde bir baskı oluşturmamak verebileceğiniz en iyi kararlar arasında.
- Çocuklarınızın arkadaşlarını tanımak
Çocuklarınıza sık sık baskı uygulamak ve katı kurallar koymak, çoğu zaman iyi bir karar değildir. Ancak, bir ebeveyn olarak çocuğunuzun gün içinde ne gibi etkinliklere vakit ayırdığını ve ne tarz insanlarla vakit geçirdiğini bilmeniz önemlidir.
Çocuklarınızın sosyal çevresini iyi tanımak adına yapabileceğiniz şeylerden birkaç tanesi ise, onun arkadaşlarını eve davet ederek onun da güzel bir gün geçirmesini sağlamak, çocuğunuzdan arkadaşlarının ailesinin iletişim numaralarını istemek veya okulunda çocuğunuzu ziyaret etmek olabilir.
Ancak böyle bir yol izlerken çocuğunuza karşı baskıcı bir tavır izlememeye ve çocuğunuzu sık boğaz etmemeye özen göstermeniz gerektiğini hatırlatmakta fayda var.
- Karşıdaki çocukla etkileşime geçmek
Çocuğunuza akran baskısı uygulayan arkadaşının da bir çocuk olduğunu sık sık kendinize hatırlatmanız gerekir. Bu gibi davranışların çocuklarda birtakım psikolojik nedenlere dayandığını da söyleyebiliriz. Bu nedenle, çoğu zaman karşı taraftaki çocuğun ailesiyle iletişime geçmek, okulu bu durumdan haberdar etmek veya çocuğun kendisiyle sağlıklı bir iletişim kurmayı denemek de işe yarayabilir.
Aynı zamanda, çocuğunuzun bu arkadaşına karşı sert bir tavır benimsemesini istemek de yanlış bir beklentidir. Çocuğunuza “Sen de ona aynısını yap.” “Ne yapıyorsa aynı şekilde karşılık ver.” gibi tavsiyelerle çocuğunuzun benzer davranışları sergilemesini beklememeli ve karşı taraftaki çocuğun duygu dünyasını anlamaya çalışmalısınız.
- Çocuğunuzun çevresini değiştirmek
Çocuğunuzun maruz kaldığı akran baskısı konusunda ona birçok farklı şekilde destek olmanız ve bu durumu yenmeniz mümkün. Ancak, kimi zaman ebeveynler bu durumla başa çıkamayabiliyor.
Sizin de başınıza böyle bir şey gelmesi durumunda, çocuğunuzun sosyal çevresini değiştirmeyi, hatta belki yeni bir okulda yeni bir arkadaş çevresi edinmesini sağlayabilirsiniz. Bu, aynı zamanda çocuğunuzun ebeveynleri tarafından dinlendiğini ve önemsendiğini hissetmesini sağlayacaktır.
- Çocuğunuzu iyi tanımak
Son olarak, çocuğunuza destek olmadan önce çocuğunuzu iyi tanımaya çalışmak, atabileceğiniz en iyi adımdır. Çocuğunuzu iyi tanımanız, onun neden sosyal hayatında problemler yaşadığına, yaşadığı sorunlarla en iyi nasıl başa çıkabileceğine ve onunla nasıl en verimli şekilde iletişim kurabileceğinize dair size ipuçları sağlar.
Novakid’le tanışın!
Novakid’de paylaştığımız bloglara ek olarak aynı zamanda çocuklarınız için interaktif ve eğlenceli İngilizce dersleri veriyoruz. Çocuklar için online İngilizce derslerimizde uzman eğitmenlerimizle, alışılmışın dışında ve eğlence dolu bir İngilizce öğrenme deneyimi sunuyoruz. Siz de ücretsiz deneme dersinizi şimdi alın!
