Çocuklar üzerinde internet ve sosyal medya etkileri nelerdir? Çocuklar interneti nasıl kullanmalıdır?

Önemli bir şeyin farkına vararak başlamalıyız: Sosyal medya, tamamen zarardan ibaret bir şey değil. Popülerliğini de düşününce birçoğumuzun aklına sosyal medyanın zararları geliyor, ancak aynı zamanda yararları olduğunu da bilmemiz gerekir. Elbette durum bu kadar basit değil.

Sosyal medya, bilgi ve içerik dolu bir yer. Dolayısıyla doğru kullanıldığında çocuklar için oldukça kullanışlı bir araç haline gelebiliyor. Peki çocuklar üzerinde sosyal medyanın olumlu etkileri nelerdir? Örneğin:

• Çocuğa yeni fikirler ve bilgiler sunmak: Dediğimiz gibi, internet, devasa bir içerik zenginliğine sahip. Neyi merak edersek edelim ufak bir aramayla detaylı sonuçlara ulaşabiliyoruz. Dolayısıyla çocuklar, sosyal medya araştırmaları yaparak epey çeşitli bilgilerle ve fikirlerle tanışma imkanına sahip. Buna ek olarak bilgi verici içerikler tüketmek, çocuğa okuma alışkanlığı kazandırmaya da yardımcı olabilir.
• Güncel olaylar hakkında farkındalık yaratmak: Sosyal medya araştırmaları sayesinde çevremizde olup biten şeyleri de kolaylıkla öğrenebiliyoruz. Akla en başta haberler geliyor, ancak elbette bununla kısıtlı değil. Sosyal medya sayesinde çocuğunuzla beraber izleyebileceğiniz filmleri, gidebileceğiniz etkinlikleri ve daha birçok şeyi zamanında öğrenebilirsiniz.
• Topluluğa katılımı pekiştirmek: Sosyal medyanın “sosyal” kısmını unutmamak gerekiyor. İnternet doğru kullanıldığı zaman, çocukların içinde bulundukları topluluklarla etkileşimlerini kolaylaştırıyor. Elbette bundan kastımız tanımadığımız insanlarla konuşmak değil. Çocuklar internet sayesinde, örneğin, okuldaki arkadaşlarıyla her an iletişim kurabilirler.
• Ödevlere ve projelere yardımcı olmak: İnternet, aynı zamanda okul için de büyük bir yardımcı olabiliyor. Örneğin, çocuğun bir proje ödevi yapması gerekiyorsa, araştırma yapabileceği en iyi ortam internet olacaktır. Çeşitli bilgilere hızlı ulaşmak, bu tarz işlerde oldukça faydalı olur.

Sosyal medyanın yararları da olabileceğini gördük ve birkaç örnek verdik. Ancak hepimizin farkında olduğu ve görmezden gelemeyeceğimiz bir konu, sosyal medyanın olumsuz etkileri.

İnternet kullanımının zararlı olabileceğini hepimiz biliyoruz, fakat eğer çocukların internetin zararlarından korunmasını istiyorsak, önce ne olduklarını iyi bilmeliyiz. Sosyal medyanın zararları nelerdir? Çocuklar üzerinde olumsuz sosyal medya etkilerine ne örnekler verilebilir? Gelin, görelim:

• İletişim ortamını kısıtlamak: Çocuklarda iletişim becerileri, olmazsa olmazdır. İletişim becerilerinin gelişmesi içinse her şeyden önce sağlıklı ve doğal bir ortam gerekir. Yüz ifadeleri ve beden dili gibi, karşıdaki insanla doğrudan etkileşim kurabilmeyi sağlayan unsurlar göz ardı edilmemelidir. Sosyal medyanın dezavantajlarından biri de bu doğal ortamı sağlayamamasıdır. İletişimini çoğunlukla yazılı mesajlar üzerinden yapan bir çocuk, iletişim becerileri bakımından olumsuz etkilenebilir.
• Siber zorbalık: Sosyal medyanın zararları arasında çocuklar için en önemli olanlardan biri, siber zorbalık riskidir. “Elektronik cihazlar üzerinden yapılan zorbalık” anlamına gelen siber zorbalık, ne yazık ki internet üzerinde nadir bir olgu değildir. Çocukların siber zorbalığa maruz kalması durumunda özgüvenleri incinebilir. Daha da kötü durumlarda çocuklar, internetten gördükleri zorbalığı kendi alışkanlıkları haline getirebilirler. Bu durumda çocuğun çevresiyle olan ilişkisi oldukça kötü bir hal alır.
• İstenmeyen içeriklere maruz kalmak: İnternet içerik bakımından oldukça zengin, ancak ne yazık ki bu içeriğin tamamının iyi olduğunu söyleyemeyiz. Sosyal medyanın zararlarından biri, istenmeyen içeriklere de kolayca erişim sağlanabiliyor olması. Bu durumda çocuklar, kendileri aramasalar dahi zararlı ve uygunsuz paylaşımlarla karşılaşabiliyor. Dolayısıyla internetin zararlarından korunmak için, bu tarz paylaşımları filtrelemek gerekiyor.

Gördük ki, çocuklar üzerinde sosyal medyanın zararları ciddi tehlikeler oluşturabiliyor. Dolayısıyla sosyal medya ve çocuk arasına mutlaka dengeleyici bir etki getirilmesi gerekiyor. Peki ya bunu nasıl yapacağız? Çocuğun sosyal medya kullanımı nasıl kısıtlanmalı? Sosyal medya ve çocuk etkileşimi nasıl dengelenir? Cevaplayalım.

Elektronik aletleri kaldırmak işe yarar mı?

Çocukları sosyal medyanın olumsuz etkilerinden korumak için akla gelen ilk çözümlerden biri, elektronik cihazları saklamak. Elbette bu çözüm bir yere kadar etkisini gösterecektir. Sonuçta çocuk, erişim sağlayamadığı sürece sosyal medyadan zarar göremez. 

Ancak bu çözümün kalıcı olduğunu söylemek zor. Çocuklar, doğal olarak yaşları ilerledikçe bağımsız hissetmek isteyeceklerdir. Bu durumda elektronik cihazların saklanmasını da ceza olarak algılayabilirler. Cezalandırıldığını hisseden çocuk, inatçı davranışlar sergileyebilir. Dolayısıyla elektronik aletleri saklamak, sosyal medyanın zararlarını uzaklaştırsa da daha farklı iletişim problemlerine yol açma potansiyeline sahiptir.

İnternet şifresini değiştirmek işe yarar mı?

Çocukları internetin zararlarından korumak için düşünülen bir diğer yaygın çözüm ise şifreyi değiştirerek çocuğun internete girmesini engellemek. Tabii ki bu çözüm de, tıpkı aletleri saklamakta olduğu gibi, en başta istenen etkiyi verebiliyor. Ancak daha önce bahsettiğimiz cezalandırılma hissinden kaynaklanan sorunlar, bu durumda da ortaya çıkabilir. 

Buna ek olarak, sosyal medyanın ve internetin yalnızca zarardan ibaret olmadığını gördük. İnternetin zararlarından korunacağız derken yararlarını da çöpe atmak istemeyiz. 

Sosyal medyanın zararları nasıl en aza indirgenir?

Elektronik cihazları saklamanın veya internet şifresini değiştirmenin, birer çözüm olanağı sağlasa da uzun vadede sorunu tamamen ortadan kaldırmadıklarını gördük. Bunların yerine, olumlu etkilerden yararlanırken olumsuzlardan korunulan dengeli bir çözüm, hem ebeveyn hem de çocuk için en iyisi olacaktır. O halde, çocuk ve medya arasındaki denge nasıl sağlanabilir?

Uzman psikologlar Karolina Piaskowska ve Agata Goźlińska, durumu şu şekilde özetliyor:

“Çocuklar model alarak, yani önemli kişileri gözlemleyerek öğrenirler. Yeni teknolojilerle sağlıklı bir ilişkiniz varsa ve çevrimdışı ve çevrimiçi dünyalar arasında bir denge kurarsanız, çocuğunuz da neyin iyi neyin kötü olduğunu bilecektir. Birlikte yemek yerken veya film izlerken telefonunuzu erişiminiz olmayacak şekilde kaldırın. Çocuğunuzla konuşurken arada bir telefon ekranına bakmayın ve dışarıda yürüyüşe çıktığınızda telefonunuzu cebinize koyun. Çocuğunuz günün büyük bir kısmını sizi elinizde telefonunuzla veya bilgisayarınızın başında izleyerek geçirirse, bu cihazları kullanma alışkanlıklarını geliştirecektir. Teknoloji olmadan ev aktiviteleri için birlikte zaman planlayın. Çocuğunuzu internette gezinerek öğrendikleri hakkında konuşmaya teşvik edin. Unutmayalım ki yeni teknolojiler, onları ustalıkla kullandığımız sürece iyidir.”

Yani, kısaca söylemek gerekirse, çocukları sosyal medyanın zararlarından korumanın en iyi yolu, onlara örnek olmak. Ebeveynler, kendi sosyal medya kullanımlarını kısıtlayarak, kullandıkları zaman da çocuğa örnek olacak davranışlar sergileyerek çocuğa sağlıklı bir internet kullanma bilinci aşılayabilir. Evde sosyal medya kullanımını kısıtlayarak beraber aktiviteler yapmak, aile içi iletişimi de geliştirecektir.

Ancak elbette çocuğun internet kullandığı zamanlar, internetin zararlarına doğrudan müdahale etmek gerekebilir. Bunun için de birkaç yöntem var. Örneğin, günümüzde çoğu elektronik cihazın, özellikle de telefon ve tabletlerin, “ebeveyn kontrolü” modu bulunuyor. Çocuğun elektronik cihazlarında bu modu açık tutarak internetin ve sosyal medyanın dezavantajlarını en aza indirgeyebilirsiniz. 

İşte sosyal medya ve çocuk etkileşimi hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları:

Medyanın çocuklar üzerindeki etkisi nedir?

Medya, çocuklar üzerine olumlu etkiye de olumsuz etkiye de yol açabilir. Doğru kullanıldığı zaman çocuğa yeni bilgi ve fikirler sunar. Yanlış kullanıldığında ise iletişim bozukluğu, siber zorbalık sebebiyle özgüven eksikliği ve kaygı gibi sorunlara yol açabilir.

Özellikle çocuklar için sosyal medyanın sorunları nelerdir?

Sosyal medya, sağlıklı bir iletişim ortamı sunmaz. Dolayısıyla çocuğun iletişim becerilerinin önüne geçebilir. Buna ek olarak çocuk, sosyal medyada siber zorbalığa ve uygunsuz içeriklere maruz kalabilir. Sosyal medya bağımlılığı da çocuklar için bir sorun teşkil eder.

İnternet çocukları nasıl etkiler?

İnternet, çocukları olumlu da olumsuz da etkileyebilir. Araştırma için kullanıldığında çocuğa birçok bilgi sunar. Ancak çocuk, internette siber zorbalığa veya uygunsuz içeriklere maruz kalırsa gelişimi olumsuz etkilenir. Dikkat edilmezse iletişim ve özgüven sorunları oluşabilir.

Sosyal medya kullanımının çocuklar üzerinde olumlu etkileri nelerdir?

Sosyal medya doğru kullanıldığında çocuklara yeni bilgiler ve fikirler sunar, güncel olayları takip edebilmesini sağlar, topluluklarıyla etkileşime girme imkanı sunar, ödev ve projeleri için araştırmalarında yardımcı rol oynar.

Novakid’de çocuk gelişimi hakkında hem ebeveynlerin hem de çocukların oldukça işine yarayacak bilgiler sunuyoruz. 

Çocuklar için İngilizce öğrenmenin en etkili ve eğlenceli yolu Novakid’de! Onların dil becerilerini nasıl geliştirdiğimizi merak ediyorsanız aşağıdaki videomuzu izleyin: