Çocuklar neden yaramazlık yapar? İşte çocukların yaramazlık yapmasının 9 sebebi!

Her ebeveyn bilir ki, çocuklar oldukça sık değişen davranışlar sergilerler. Bu sayede isteklerini, şikayetlerini, duygu durumlarını ve daha birçok başka şeyi ifade edebilirler. Ancak kimi zaman ebeveynler, çocukların davranışlarını anlamakta zorluk çeker.

Ebeveynlerin en zor anladığı çocuk davranışlarından biri de yaramazlıktır. Özellikle de küçük yaştaki çocuklar, yaramazlık olarak adlandırabileceğimiz davranışlarda sık sık bulunur. Ancak yetişkinler için bu hareketler anlamsız ve rastgele görünebilir. Doğal olarak ebeveynler, çocuklarının neden yaramazlık yaptığını merak eder.

Eğer “Çocuğum yaramazlık yapıyor, ne yapmalıyım?”, “Yaramaz çocuk neden böyle davranır?”, “Çocuğum neden yaramaz?” gibi sorularınız varsa doğru yere geldiniz. Bu yazımızda, bu tarz soruları cevaplamak için çocukların yaramazlık yapmasının en yaygın sebeplerini açıklayacağız. Aynı zamanda her sebep için ebeveynlere birtakım tavsiyeler vereceğiz. Haydi başlayalım!

1. Psikolojik kaynaklı sebepler

Çocukların yaramazlık yapma sebeplerinden bazıları, çocuğun psikolojisinden kaynaklanıyor olabilir. İşte psikoloji kaynaklı yaramazlık sebeplerine örnekler:

• Bağımsızlığını göstermek

Özellikle de yaşları ilerledikçe çocuklar, bağımsız olduklarını hissetmek ve bunu göstermek isterler. Bu duygu durumu da kimi zaman inatçılık, ebeveynlerinin sözünü dinlememe, ebeveynlere sormadan bir şeyler yapma gibi davranışlarla sonuçlanabilir. Yaramaz çocuk, davranışlarıyla aslında özgür olma isteğini ifade etmek istiyor olabilir.

Bu sebepten dolayı yaramazlık yapan bir çocuğa, kurallara uymanın önemi anlatılmalı ve pozitif disiplin kazandırılmalıdır. Bağımsız hissetmek istediği için yaramazlık yapan çocuğa bağırmak ve kızmak yerine, kurallara uyduğu zaman onu överek ve ödüllendirerek disiplinli olmaya teşvik edebilirsiniz.

• Dışlanmışlık ve ilgisizlik hissi

Çocukların yaramazlık yapmasının bir diğer yaygın sebebi de dışlanmışlık ve ilgisizlik gibi olumsuz duygular hissetmeleridir. Çocuklar, bazen bunu kabullenmeyi pek istemeseler de hayatlarının her anında ebeveynleri başta olmak üzere etraflarındaki insanların ilgisine muhtaçtır. İhtiyaç duyduğu ilgiyi görememek, çocukların yalnızca genel olarak kafasını karıştırmakla kalmayıp korkmalarına da sebep olabilir. Bu durumda yaramaz çocuk, aslında ebeveynlerinin dikkatini çekmek istiyordur.

Yaramaz çocuk ilgi istiyorsa, elbette ebeveynlerin yapması gereken ilk şey istediği ilgiyi çocuğa vermektir. Çocuğunuzun daima yanında olup onunla kaliteli zaman geçirerek, sık sık aile aktiviteleri yaparak bu sebepten yaramazlık yapmasının önüne geçebilirsiniz.

• Aşırı kuvvetli duygular

Daha önceden, çocukların kendi duygularını çok iyi anlayamayabileceklerinden bahsetmiştik. Bunu daha detaylı açıklamak gerekirse çocukların duygularının kimi zaman fazlasıyla kuvvetli olabileceğini söyleyebiliriz. Özellikle de öfke, korku, heyecan gibi duyguları çocuklar, yetişkinlerden çok daha yoğun bir biçimde hissedebilir. Bu duyguları dışarı yansıtırken de aşırıya kaçıp yaramazlık yapabilirler.

Kuvvetli duygulardan dolayı yaramazlık yapan çocuğa karşı yapılabilecek en iyi şeylerden biri, günlük hayatta çocuğun duygularına ortak olmak ve onları düzgün şekilde ifade edebilmesine yardım etmektir. Örneğin iyi bir haber aldığınızda çocuğunuzla beraber sevinerek, ona ölçülü davranmayı gösterebilirsiniz.

2. Fiziksel kaynaklı sebepler

Çocuklar, kimi zaman doğrudan bedenlerinden kaynaklanan sebeplerden dolayı da yaramazlık yapabilirler. Çocukların fiziksel gelişimi oldukça hızlıdır ve davranışları üzerinde de etki sahibi olabilir. Peki bu tarzdaki yaramazlık sebeplerine örnekler nelerdir? Görelim:

• Açlık veya belirli bir yemeği istemek

Beslenme, en başta akla gelmese de çocukların yaramazlık yapma sebepleri arasında yer almaktadır. Çocuklar aç hissettiklerinde veya aç olmamalarına rağmen canları belirli bir yemeği çektiğinde, ebeveynlerinin dikkatini çekmek için yaramazlık yapabilirler. 

Bu sebeplerden dolayı yaramazlık yapan bir çocuğa en başta istediği yiyeceği vermeyi düşünebiliriz. Ancak bunu hemen yapmamak gerekir. Her şeyden önce, çocuğun istediği yiyeceğin ne olduğunu gözden geçirmek gerekir. Örneğin çocuk, çok fazla şeker veya çikolata yemek istiyorsa bu isteğini yerine getirmemek, sağlığı açısından daha iyi olacaktır. 

Bunun yerine çocuğa sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılmalı, düzenli olarak beslenmesi ve doyurucu öğünler yemesi sağlanmalıdır.

• Uyku eksikliği

Yaramaz çocuklar, davranışlarını yeterince uyumadıkları için de sergiliyor olabilirler. Yeteri kadar uyuyabilmek, hem çocuklar hem de yetişkinler için oldukça önemlidir. Çocuklar yeteri kadar uyuyamadıklarında ani duygu durumu değişiklikleri, huysuzluk, odaklanmada zorluk gibi problemler yaşayabilirler. Bundan kaynaklanan rahatsızlıklarını da yaramazlık yaparak ifade etmeye çalışabilirler.

Çocuklarda uyku düzeni belirlemek, bu durumla başa çıkmak için yapılabilecek en doğru şeydir. Uyku düzeninin takip edildiğinden emin olmak, çocuğun uyku eksikliğinden dolayı yaramazlık yapmasını engelleyecektir. Buna ek olarak çocuğun yalnız uyuyabilmesi, yatağının rahat olması, geceleri uyanmaması gibi şeylerden de emin olmak gerekir.

• Genel fiziksel gelişim

Çocukların yaramazlık yapmasının bir diğer sebebi de, genel olarak fiziksel gelişimlerinin ilerlemesi olabilir. Çocukların yaşı ilerledikçe vücutları da hızla gelişir, yeni kaba ve ince motor beceriler edinirler ve bu yeteneklerini denemek isteyip kendilerini kontrol edemeyebilirler. Bu gibi durumlarda yaramaz çocuk, aslen bedensel kabiliyetlerini denemek istiyordur. Bir diğer ihtimal olarak, ebeveynlerin yaramazlık sandığı şey yalnızca sakarlık da olabilir.

Çocukların bu sebeple yaramazlık yapmaması için fiziksel gelişimlerine etkili bir biçimde destek olmak gerekir. Çocukların motor kabiliyetleri sağlıklı bir şekilde gelişirse daha az yaramazlık yapabilirler. Bunun için çocuklarla hem dışarıda hem de içeride oyunlar oynamayı düşünebilirsiniz.

3. Sosyal kaynaklı sebepler

Son bir kategori olarak, çocukların yaramazlık yapma sebepleri arasında sosyal kaynaklı olanları inceleyelim. Çocuk gelişiminde sosyalliğin önemini hepimiz az çok biliyoruz. Fakat çocukta sosyallik gelişirken, yaramazlığa sebep olacak bazı durumlar da ortaya çıkabilir. İşte bu durumlara birkaç örnek:

• Taklit etmek

Çocukların yaramazlık yapmasının oldukça yaygın bir sebebi, bu tür davranışları aslında çevrelerinde görüp de taklit ediyor olmalarıdır. Yaramaz çocuk, her davranışını kendine ait bir isteği veya duyguyu ifade etmek için yapmıyor olabilir. Başkalarının yaptıklarını taklit ederken, yaptığı şeyin ebeveynlerini rahatsız ettiğini fark etmeyebilir.

Bu durumun önüne geçmek, en başta biraz zorlayıcı olabilir. Elbette ebeveynler, her şeye müdahale edip çocuğun sosyal çevresini kendi istedikleri gibi şekillendirmemelidir. Ancak evde çocuğa disiplin eğitimi verilmesi, ne tür davranışların doğru ve yanlış olduğunun öğretilmesi çocuğun sosyal gelişimine olumlu etki edecek, taklit yapma isteğini azaltacaktır.

• İnsanların sınırlarını test etmek

Yaramazlık, kimi zaman çocukların kendilerince başka insanları tanımakta kullandığı bir yöntem de olabilir. Çocuklar, yaramazlık yapıp karşıdakinin ne zaman ve nasıl tepki vereceğini görmeyi deneyebilirler. Elbette bu karşı taraf için oldukça rahatsız edicidir, ancak çocuk bunun farkında olmayabilir. Çocukların sosyal yetenekleri aşama aşama gelişir ve arada bu tarz davranışlar sergilemeleri normaldir.

Çocuk eğer bu sebepten dolayı yaramazlık yapıyorsa ona bu davranışının neden yanlış olduğunu anlatmak gerekir. Çocuğa karşı hoşgörülü davranılmalı, ona insanları tanımanın daha iyi yöntemleri olduğundan bahsedilmeli ve başkalarını rahatsız etmemesi gerektiği vurgulanmalıdır. Bu noktada ebeveynlerin çocukla iletişim kurarken sabırlı olması ve sakinliklerini korumaları oldukça önemlidir.

• Ebeveynleri ikna etmeye çalışmak

Çocuklar, yaramazlık yaparak ebeveynlerini bir konuda ikna etmeye çalışıyor da olabilirler. Ebeveynler, daha önceden çocuğun iyiliğini düşünerek bir şeyi yapmasına izin vermemiş olabilir. Çocuk, sosyal yetenekleri tam gelişmediği için, yaramazlık yapmayı etkili bir ikna yöntemi zannedebilir. Dolayısıyla yaramaz çocuk, ebeveynleri bir şeye izin vermeyince yaramazlık yaparak istediğini elde edeceğini düşünüyor olabilir.

Diğer durumlarda da olduğu gibi, bu noktada ebeveynlerin hoşgörülü olması ve çocukla sağlıklı iletişim kurmaya çalışması şarttır. İkna yöntemi olarak yaramazlık yapan çocuğa bunun neden işe yaramayacağı, isteğinin anlaşıldığı ve neden reddedildiği, bunu tekrar konuşmak istiyorsa yaramazlık yapmaktan daha iyi yöntemler bulunduğu kibarca anlatılmalıdır.