8 min Çocuklar için besin piramidi nedir? Besin piramidi bize ne anlatır, sağlıklı beslenme için nasıl kullanılır?
Tüm ebeveynlerin en büyük önceliklerinden biri, çocuklarının sağlıklı olması. Bundan kastımız yalnızca çocuğun hastalanıp doktora gitmek zorunda kalmaması değil, aynı zamanda genel olarak sağlıklı bir hayat tarzına sahip olup fiziksel olarak iyi durumda olması.
Genel anlamda sağlıklı olmanın ilk adımı ise elbette beslenmeden geçiyor. Çocuklar için sağlıklı beslenme, her ebeveynin mutlaka oldukça iyi bilmesi gereken bir konu. Sağlıklı beslenme dediğimizde akla gelen ilk kavramlardan biri ise besin piramidi.
Besin piramidi hakkında mutlaka bir şeyler duymuşsunuzdur ve az çok fikir sahibisinizdir. Fakat çocuklar için besin piramidine göre sağlıklı bir diyet oluşturmak, zannettiğiniz kadar basit bir iş olmayabilir! Bunun için besin piramidinin bizlere tam olarak ne anlattığını, neye göre sıralandığını ve neyi temsil ettiğini bilmeliyiz.
Bu yazımızı hazırlamaktaki amacımız da tam olarak bu. Sizlerle birlikte “Besin piramidi nedir?”, “Besin grubu nedir?”, “Besin piramidi günlük hayata nasıl uygulanır?” gibi önemli soruları cevaplayacağız. Böylece çocuklar için beslenmede anahtar bir kavramı iyice öğreneceğiz. Haydi başlayalım!
Çocukların sağlıklı besinler tüketmesi neden önemlidir?
Besin piramidini incelemeye başlamadan önce çoğunlukla zaten biliyoruzdur diye dikkat edilmeyen, ancak aslında fazlasıyla önemli olan bir konudan bahsetmemiz yerinde olur. Bu konu da sağlıklı besinler tüketmenin çocuklar için önemi.
Biliyoruz ki vücudumuzun sağlıklı kalabilmesi ve bedensel işlevlerin doğru şekilde yerine getirilebilmesi için yeterli miktarda enerjiye ve besin maddelerine ihtiyacımız var. Bunlar genel olarak vitaminler, mineraller, proteinler, karbonhidratlar ve yağlar gibi besin piramidinde de görebileceğimiz gruplara ayrılıyor. Aynı zamanda farkındayız ki bu besinler, her yiyecekte eşit miktarda bulunmuyor.
Bahsettiğimiz besin gruplarını günlük ihtiyaçlarımıza göre alabilmek için dengeli ve sağlıklı beslenmemiz gerekiyor. Bu her yaş için geçerli elbette, ancak çocuk gelişimi için daha da fazla öne çıkıyor. Vücudun en hızlı şekilde geliştiği çocukluk döneminde ihtiyaç duyulan besin gruplarından faydalanabilmek için mutlaka sağlıklı besinlerden oluşan bir diyet tasarlamamız gerekiyor.
Bir diğer şekilde anlatacak olursak sağlıklı beslenme, çocukların hem sağlıklı kalması hem de en iyi şekilde gelişimlerini sürdürebilmeleri için anahtar bir rol oynuyor. Çocuklar için sağlıklı beslenme programı hazırlamakta en büyük yardımcılarımızdan biri ise, besin piramidi.
Bu konuda daha detaylı bilgi için çocuklarda sağlıklı beslenme üzerine özel olarak hazırladığımız yazımıza da göz atabilirsiniz!
Besin piramidinin ana unsurları nelerdir?
Dediğimiz üzere, çocuklar için sağlıklı beslenme konusunda besin piramidi, bizim için en önemli rehberlerden biri. Fakat işin en önemli kısmı, bu rehberi nasıl takip edebileceğimizi bilmek. Besin piramidi her ne kadar kolayca anlaşılabilmesi için tasarlanmış bir şema olsa da yine de bazı detayları bilmezsek işimiz zorlaşabiliyor.
Besin piramidini iyi anlayabilmek için de “Besin grubu nedir?”, “Besin piramidinde yukarı çıkıldıkça ne olur?” gibi temel soruları cevaplayabilmemiz gerekiyor. O halde tam da bunu yapabilmek adına besin piramidinde karşımıza çıkan önemli besin gruplarını sizlere tanıtalım!
İşte besin piramidini oluşturan temel besin grupları şu şekilde:
- Tahıllar
Tahıllar, besin piramidinin en alt basamağını oluşturuyor. Bu da onları besin piramidine göre en yüksek miktarda tüketilmesi gereken besin grubu yapıyor. Bunun sebebi de tahıl grubundaki besinlerin içerdiği karbonhidrat sayesinde vücudumuzun enerji alabilmesi.
Besin piramidinin en altındaki tahıllara bazı örnek gıdalar ise patates, pirinç, makarna ve ekmek. Ancak dikkatli olmamız gereken bir konu ise tüm tahıl içerikli besinlerin aynı derecede sağlıklı olmaması. Bu gruptaki besinleri tüketirken mümkün olduğunca beyaz ekmek gibi rafine karbonhidratlardan kaçınmalı, tam buğday ekmeği gibi ürünleri tercih etmeliyiz. Yani sırf besin piramidinde bulunuyor diye beslenmemizde sürekli beyaz ekmeğe yer vermemeliyiz!
2. Sebze ve meyveler
Sebze ve meyveler, tahıllardan hemen sonra geliyor ve besin piramidinin aynı basamağında yer alıyorlar. Bu iki besin grubu da başta vitamin, mineral ve lif içerikleriyle öne çıkıyor. Her biri farklı işlevlere sahip olan vitaminler ve mineraller bakımından zengin besinlerin insan vücudunda yararları, bedensel işlevlerin düzenlenmesinde görülebiliyor. Lif içeriği de özellikle sindirim sistemi için önemli.
Besin piramidine göre diyetimize meyve ve sebzeleri dahil ederken, tek çeşit meyve ya da sebze tüketmeyip çeşitlilik katmaya önem göstermeliyiz.
Mevsime göre meyve ve sebze seçimi yapmak istiyorsanız, kış meyve sebzeleri veya yaz meyve sebzeleri hakkındaki yazılarımız sizlere yardımcı olabilir!
3. Süt ve süt ürünleri
Besin piramidinde eksik olmayan bir besin grubu da süt ve süt ürünleri. Bu da gayet iyi bildiğimiz üzere süt, peynir ve yoğurt gibi ürünlerden oluşuyor. Bu tarz besinler içerdikleri kalsiyum ile birlikte kemik ve diş gelişimini olumlu etkiledikleri için çocuklar için özellikle önemliler. Buna ek olarak A, C ve D gibi vitaminler bakımından da zengin olurlar.
Dikkat etmemiz bir konu ise süt ürünlerinin yağ oranı. Sırf besin piramidinde bulunduğu için sürekli yüksek yağlı peynirler veya benzer ürünler tüketmenin olumsuz etkileri ortaya çıkabilir. Alışveriş esnasında buna dikkat etmemiz gerekiyor.
Ayrıca söylemekte fayda var ki süt ve süt ürünleri, içerdikleri protein sebebiyle besin piramidinde sırada bahsedeceğimiz besin grubuyla aynı basamakta değerlendirilebiliyor, hatta bazen aynı gruba da alınabiliyor.
4. Proteinler
Besin piramidinde yukarı çıkıldıkça adını sık sık duyduğumuz proteinler karşımıza çıkıyor. Protein bakımından zengin besinlerin insan vücudunda yararları arasında kemik ve diş gelişimini, bağışıklık sistemini ve genel vücut gelişimini desteklemek bulunuyor. Dolayısıyla çocuklar için de fazlasıyla önemliler. Protein bakımından zengin besinlere bazı örnekler ise kırmızı et, beyaz et, balık, baklagiller, yemişler ve tabii ki de yumurta.
Besin piramidini protein basamağında yer alan birçok gıda, protein dışında faydalı besinler de bulunduruyor. Örneğin et grubu, demir ve çinko bakımından zengin olmalarıyla da vücuda fazladan katkı sağlıyor.
Az önce bahsettiğimiz üzere süt ve süt ürünleri de protein bakımından zengin olmaları sebebiyle bazen besin piramidinde proteinlerle aynı gruba dahil ediliyorlar. Bu iki besin grubunun içerikleri ve faydaları da birbirine oldukça benziyor.
Besin piramidinde bulunan proteinler hakkında dikkat etmemiz gereken bir konu ise, tüketim miktarlarını dengelemek. Besin piramidinde yukarı çıkıldıkça söz konusu besin grubunun önerilen tüketim miktarının azaldığını hatırlayalım. Protein bakımından zengin ürünlerin birçoğu beraberinde yağ da içerdiği için ne az ne de fazla, tam ayarında tüketilmeleri gerekiyor.
5. Şeker ve yağlar
Son olarak, besin piramidinin en tepesinde şekerler ve yağlar bulunuyor. Besin piramidini iyi tanımıyorsanız, piramidin en tepesinde bulunmaları sebebiyle bu besinlerin faydalı olabileceğini zannedebilirsiniz. Ancak durum tam tersi! Tekrardan hatırlayalım: Besin piramidinde yukarı çıkıldıkça söz konusu besin grubunu daha az tüketmemiz gerekiyor!
Farkındayız, bu besin grubunu az tüketmek özellikle de çocuklar için çok zor olabilir. Sonuçta çikolata, şeker, cips, kızartmalar ve şekerli içecekler çocukların çok hoşuna gidiyor. Ancak şeker ve yağların insan vücuduna verebileceği zararları öğrenince vazgeçebilirler.
Besin piramidinin en tepesindeki bu gıdaları fazla tüketmek, obezite, diyabet, kalp ve damar hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getiriyor. Üstelik özellikle de şekerlerin fazla tüketimi, diş çürüğü riskini artırıyor. Çocukların diş hekimlerini ne kadar az sevdiğini mutlaka hepimiz biliyoruzdur! Belki de bunları öğrenen çocuk, besin piramidinin en tepesindeki besinlerden kaçınmanın iyi bir fikir olduğunu anlayacaktır.
Besin piramidine göre çocuklar hangi besini ne kadar tüketmeli?
İşte besin piramidinin basamaklarında bulunan besin grupları ve bu besinlerin insan vücudunda yararları bunlardı! Artık besin piramidine uyarak çocuklar için beslenme programı oluşturmaya hazır sayılırız. Geriye yalnızca her besin grubunu hangi miktarda dahil etmemiz gerektiği kaldı.
Çocuklar için besin piramidine göre günlük tüketilmesi gereken besinler ve miktarı şu şekilde:
- Tahıllar grubu: 2,5-5 porsiyon
- Meyve ve sebzeler grubu: Hem meyve hem de sebzeler için ayrı ayrı 1,5-2,5 porsiyon
- Süt ve süt ürünleri grubu: 2-4 porsiyon
- Protein grubu: 2,5-3 porsiyon
- Şekerler ve yağlar grubu: Mümkün olduğunca az
Besin piramidine ek olarak hem yetişkinlerin hem de çocukların sağlığı için günlük su tüketimini de aklımızdan çıkarmamalıyız. Yaş ve kiloya göre çocuklar için su rehberi yazımıza göz atabilirsiniz!
Çocuklar için besin piramidi: Sıkça sorulan sorular
Çocuklar için besin piramidi rehberimizi tamamladık. O halde şimdi de son olarak bu konuda sıkça sorulan soruları cevaplayalım.
Çocuklar için en sağlıklı yiyecekler nelerdir?
Çocuklar için sağlıklı yiyecekleri belirlerken besin piramidine göz atmak iyi bir fikirdir. Buna göre tam tahıllı ürünler, meyveler, sebzeler, süt ve süt ürünleri, et, balık, baklagiller ve yumurta çocuklar için en sağlıklı yiyecekler arasındadır. Şeker ve yağlar ise en sağlıksız yiyeceklerdir.
Besin piramidinin mantığı nedir?
Besin piramidinin mantığı, besinleri gruplara ayırıp tavsiye edilen tüketim miktarlarına göre bir üçgen şeklinde basamaklara bölmektir. Besin piramidinde yukarı çıkıldıkça üçgen daralır ve dolayısıyla besin grubunun tüketilmesi gereken miktarı da azalır.
5 temel besin grupları nelerdir?
Besin piramidinde görülebileceği üzere beş temel besin grubu meyveler, sebzeler, tahıllar, süt ve süt ürünleri son olarak da et, balık, baklagil ve yumurtadan oluşar proteinlerden oluşur. Besin piramidi, bu besin gruplarını günlük tüketim miktarlarına göre aşağıdan yukarıya doğru azalacak şekilde sıralar.
Besin piramidine göre en fazla hangi besinler tüketilmeli?
Besin piramidine göre en fazla tüketilmesi gereken besin grubu tahıllardır. Bu da tahılların karbonhidrat sağlayarak vücut için önemli bir enerji kaynağı olmalarıdır. Ekmek, patates, makarna gibi besinler bu gruba örnektir. Ancak beyaz ekmek gibi işlenmiş karbonhidratlardan uzak durup tam tahıllı ürünleri tercih etmek gerekir.
Novakid’le tanışın!
Bu yazımızda ele aldığımız besin piramidi ve sağlıklı beslenme, çocuk gelişiminde en çok merak edilen konulardan biri. Novakid’de bu tarz merak edilen soruları cevaplamaya ek olarak, çocuk yetiştirme sürecine doğrudan katkı sağlamak için online İngilizce dersleri de veriyoruz. Eğer çocuğunuzun İngilizceyi eğlenerek öğrenmesini isterseniz ücretsiz deneme dersinizi şimdi alın!
