6 dk. Halk arasında “harfleri tersten yazma hastalığı” olarak bilinen disgrafi; uzman görüşüne göre tam olarak nedir, belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?
- Disgrafi nedir?
- Disgrafi ve disleksi farkı
- Disgrafi ilk ne zaman fark edildi?
- Disgrafi türleri
- Disgrafinin belirtileri neler?
- Disgrafinin sebepleri neler?
- Disgrafi nasıl tedavi edilir?
- Sıkça sorulan sorular
- Novakid’le tanışın!
Çocuğunuz harfleri ters mi yazıyor, yazı yazarken zorlanıyor mu? Bu durum, halk arasında “harfleri ters yazma hastalığı” olarak bilinen disgrafinin bir belirtisi olabilir. Disgrafi, özellikle okul çağındaki çocuklarda fark edilen, yazı yazma becerilerini etkileyen nörogelişimsel bir bozukluk. Ancak her yazı problemi disgrafi demek değil.
Bu yazımızda; disgrafi nedir, belirtileri nelerdir, nasıl teşhis ve tedavi edilir gibi pek çok sorunun yanıtını uzman görüşleri eşliğinde bulabilirsiniz!
Disgrafi nedir?
Dr. Katsiaryna Liaonchyk’in ifadesine göre disgrafi; bireyin yazı yazma becerilerini etkileyen nörogelişimsel bir öğrenme bozukluğu. Bu durum, özellikle çocuklarda yazılı anlatım sürecinde zorluklarla kendini gösteriyor. Disgrafisi olan bireyler harfleri doğru biçimlendirme, aralıklı yazma, satırda kalma gibi temel yazı becerilerinde zorlanabiliyor.
El yazısı genellikle dağınık ve okunması güç oluyor; harflerin yönü karışabiliyor, büyük ve küçük harfler birbirine girebiliyor. Bu nedenle halk arasında disgrafi bazen “harfleri ters yazma hastalığı” olarak da anılıyor.
Uzman Katsiaryna Liaonchyk ayrıca disgrafinin yalnızca motor becerilerle ilgili değil, aynı zamanda dil gelişimi, sözcük seçimi ve cümle yapılarını da etkileyebildiğini söylüyor ve ekliyor:
“Disgrafisi olan çocuklar için yazmak, konuşmaktan daha zordur. Harfleri oluşturmakta, harfler arasında doğru boşluk bırakmakta veya yazılarını düzenli tutmakta zorlanabilirler. Yazım ve dilbilgisi de onlar için zorlayıcı olabilir. Bazıları kalemi düzgün tutmakta veya düz bir çizgide yazmakta güçlük çekebilir.”
Bu bozukluk, disleksi gibi diğer öğrenme güçlükleriyle birlikte de görülebiliyor ancak disgrafi, kendine özgü belirtileri olan ayrı bir durum.
Disgrafi ve disleksi farkı
Disgrafi ve disleksi hem isim hem özellikler bakımından birbirine benzediği için karıştırılabiliyor ancak oldukça farklı bozukluklar.
| Özellik | Disleksi | Disgrafi |
| Tanım | Okuma, heceleme ve sesleri ayırt etme becerilerini etkileyen nörolojik bir bozukluk | Yazma, harf biçimlendirme ve yazılı anlatımı etkileyen nörogelişimsel bir bozukluk |
| Etkilediği alanlar | Okuma hızı, kelime tanıma, yazım hataları, ses bilgisi | El yazısı, yazım şekli, harf sıralaması, cümle yapısı |
| Belirtiler | Harfleri karıştırma, sesleri yanlış eşleştirme, yavaş ve hatalı okuma | Harfleri ters yazma, kelime atlama, harfleri düzgün yazamama, yazarken yavaşlık |
| Zihinsel yetenekler | Normal ya da üstün zekâya sahip bireylerde görülür | Aynı şekilde, zekâ ile ilgisi yok; genellikle zekâ düzeyi normal |
| Sıkça yapılan hatalar | Fonetik hatalar (örneğin “kedi” yerine “kedi”yi “gedi” okumak) | Grafiksel/fonetik yazım hataları (örneğin “sandalye” yerine “sandalge”) |
| Teşhis | Okuma testleri, ses bilgisi değerlendirmeleri | Yazı örnekleri, görsel-motor entegrasyon testleri |
| Sıkça eşlik eden durumlar | Disgrafi, dikkat eksikliği, işlemleme hızı sorunları | Disleksi, dikkat eksikliği, motor koordinasyon güçlükleri |
Disgrafi ilk ne zaman fark edildi?
Disgrafi, modern anlamda 20. yüzyılın ortalarına doğru akademik çevrelerde dikkat çekmeye başladı fakat yazma güçlüğü yaşayan bireyler, eğitim tarihinin çok daha erken dönemlerinde de varlık gösterdi.
19. yüzyılın sonlarında, yazılı anlatım sorunlarının tıbbi bir temele dayanabileceği düşünülmeye başlandı ve bu durum çoğunlukla disleksi başlığı altında ele alındı çünkü o dönemde okuma ve yazma zorlukları genellikle aynı kategoriye konuluyordu.
Disgrafi uzun yıllar boyunca disleksinin bir alt türü olarak kabul edildi. Her iki bozukluk da nörolojik kökenli olduğu için birbirine karıştırıldı ya da birlikte görüldü fakat zamanla yapılan araştırmalar, bu iki öğrenme güçlüğünün farklı bilişsel alanlara etki ettiğini ortaya koydu.
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere disleksi, okuma ve sesleri ayırt etme becerileriyle ilişkilendirilirken disgrafi daha çok yazma eylemini, el-göz koordinasyonunu ve yazılı anlatımın düzenlenmesini etkiliyor.
1980’li yıllardan itibaren, uluslararası literatürde disgrafi bağımsız bir öğrenme bozukluğu olarak tanımlanmaya başladı.
Disgrafi türleri
Disgrafi, tek bir türden oluşmuyor. 3 farklı şekli bulunuyor:
- Motor disgrafi: El yazısını fiziksel olarak üretme sürecinde zorluk yaşanır. El-göz koordinasyonu zayıftır, yazı genellikle yavaş ve düzensizdir. Kalemi tutmakta veya doğru baskıyı uygulamakta zorlanılır.
- Dilsel (dil temelli) disgrafi: Yazılı ifade sırasında kelime seçme, cümle kurma ve dilbilgisi kullanımı zorlaşır. Harfleri fiziksel olarak yazabilir ama ne yazacağını organize etmekte ve düşüncelerini yazıya dökmekte güçlük çeker.
- Görsel-mekânsal disgrafi: Harfler sayfada rastgele yerleşir, satırda kalmak zorlaşır. Harflerin boyutu, aralıkları, hizalanması düzensizdir. Sayfa düzenine dair algı problemleri vardır.
Disgrafinin belirtileri neler?
Dr. Katsiaryna Liaonchyk, disgrafinin belirtilerini şöyle tanımlıyor:
1. Yazma güçlüğü:
- Konuşmaya kıyasla yazı yazarken belirgin şekilde zorlanma
2. Harf oluşturma problemleri:
- Harfleri düzgün biçimlendirememe
- Harflerin yazımı sırasında zorlanma
- Harfleri ters yazma
- Harfleri unutma
3. Yazı düzeni sorunları:
- Harfler arasında uygun boşluk bırakmama
- Satırda düz bir şekilde yazamama
- Düzensiz, dağınık el yazısı
- Büyük ve küçük harfleri karıştırma
4. Kalem kullanımı ile ilgili zorluklar:
- Kalemi doğru tutamama
5. Yazım ve dilbilgisi hataları:
- Yazım (imla) ve dilbilgisi kurallarında zorluk yaşama
- Kelimeleri eksik yazma ya da yanlış sırayla yazma
- Cümle kurarken kelime atlama veya yapıyı bozma
6. Yavaş ve zorlayıcı yazma süreci:
- Yazma işleminin normalden çok daha uzun sürmesi
- Düşüncelerini kağıda aktarmakta güçlük
7. Duyusal ve motor becerilerle ilgili belirtiler (Teşhis sırasında gözlemleniyor):
- El-göz koordinasyonunda zayıflık
- Görsel-motor entegrasyonda eksiklik
- Sesleri ayırt etmede (fonetik farkındalıkta) yetersizlik
Disgrafinin sebepleri neler?
WebMD’ye göre bilim insanları, disgrafinin çocuklarda neden ortaya çıktığı konusunda henüz emin değiller. Yetişkinlerde bazen felç gibi bir beyin hasarıyla ilişkili olabiliyorken çocuklarda genellikle dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve disleksi gibi diğer öğrenme güçlükleriyle birlikte ortaya çıkıyor.
Disgrafi nasıl tedavi edilir?
Dr. Katsiaryna Liaonchyk’in belirttiğine göre disgrafi, beynin yazılı bilgiyi işleme biçimindeki farklılıklardan kaynaklandığı için belirli bir tedavisi bulunmuyor. Bunun yerine amaç, çocukların yazma güçlükleriyle başa çıkmalarını sağlayacak stratejiler geliştirmelerine yardımcı olmak.
Yazma becerilerini geliştirmeye yönelik çeşitli etkili yöntemler, genellikle konuşma terapistlerinin rehberliğinde uygulanıyor. Motor becerileri; dinleme, okuma ve yazma yetilerini geliştirmeye yönelik özel egzersizler kullanılıyor.
Söz konusu egzersizler; kelime dağarcığını genişletmeye, dilbilgisi becerilerini güçlendirmeye ve konuşma koordinasyonunu artırmaya yardımcı oluyor. Uzman eşliğinde yapılan el yazısı düzeltme çalışmaları, çocuğun harfleri doğru şekilde oluşturmasını sağlıyor.
Görsel materyaller, bulmacalar ve anagramlar içeren çalışma kitapları da yazma becerileri geliştiriyor. Eğer tüm bu yöntemler ve egzersizler sürdürülürse disgrafisi olan çocuklarda ilerleme görülebiliyor.
Sıkça sorulan sorular
İşte disgrafi hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları!
Disgrafi nedir?
Dr. Katsiaryna Liaonchyk’in ifadesine göre disgrafi; bireyin yazı yazma becerilerini etkileyen nörogelişimsel bir öğrenme bozukluğudur.
Disgrafiden etkilenen çocukta neler görülür?
Disgrafiden etkilenen çocuk, yazı yazarken harfleri düzgün biçimlendirmekte, satırda kalmakta ve kelimeleri doğru sırayla yazmakta zorlanır. El yazısı genellikle dağınıktır, yazma süreci yavaştır ve düşüncelerini kâğıda aktarmakta zorluk çeker.
Disgrafi tedavi edilmezse ne olur?
Disgrafisi tedavi edilmeyen çocuklar; okulda yazılı ifade gerektiren derslerde epey zorluk çeker. Hâliyle bu da başarılarını düşürür. Süreç uzadıkça özgüven kaybı, kaygı bozuklukları ve öğrenmeye karşı isteksizlik gelişebilir. Ayrıca sosyal ilişkilerden uzak durma ve “yetersizlik” duygusu da ortaya çıkabilir.
Novakid’le tanışın!
Novakid, çocuklara ve ebeveynlere merak edilen konular hakkında cevaplar verirken uzman eğitmenler tarafından online İngilizce eğitimi de veriyor! Novakid’in ilk deneme dersini çocuğunuz için ücretsiz alıp İngilizceyi interaktif ve eğlenceli bir şekilde yaşayarak öğrenmesini sağlayabilirsiniz!
