İngilizce parantez nasıl kullanılır?

Parantez, genelde bir metin içinde ek bilgi vermek, açıklama yapmak veya bir ifadeyi vurgulamak için kullanılan işaretlerdir. 

Parantezin sıkça kullanılan iki türü vardır: ( ) ve [ ]. Parantezler, cümlenin ana anlamını değiştirmeden okuyucuya ekstra bilgi sunar ve metnin daha anlaşılır olmasını sağlar. Yazıdaki akışı bozmamak için parantez içindeki ifadeler genellikle kısa ve öz olmalıdır.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, İngilizcede parantezin yaygın olarak kullanılan iki türü vardır: “parentheses” ve “brackets”. 

“Parentheses” olarak adlandırdığımız ( ) işaretleri, ek bilgi olarak değerlendirilen sayıların, kelimelerin, ifadelerin veya cümlelerin içine alındığı yuvarlak şeklindeki parantez çiftidir. Akademik yazılarda denklemler, kısaltmalar ve metin içi alıntılar genellikle parantez içinde yer alır.

“Brackets”ı, yani [ ] işaretlerini ise doğrudan alıntıları değiştiren ve uygun bağlam sağlayan sayıların, kelimelerin, ifadelerin veya cümlelerin çevresine koyarız. 

Parantezlerin iki türlüsü de okurlara fazladan bilgi vermek için kullanılır. Ancak bu iki noktalama işaretinin kullanımını anlamak biraz zorlayıcı olabilir. O zaman gelin, bunu biraz daha detaylı bir şekilde inceleyelim.

Şimdi, İngilizcede parantez işaretlerinin kullanım alanlarını detaylı bir şekilde inceleyerek bu işaretleri daha doğru bir şekilde kullanabiliriz. Parantez işaretlerini “parentheses” ve “brackets” olarak ikiye ayırabileceğimizi konuşmuştuk. Sırada, bu iki işareti örneklerle birlikte yakından tanımak var. 

• Parentheses: Bu tip parantezler cümlelerin veya metnin içinde, yazarı tarafından eklenmek istenen açıklamalar, kısaltmalar veya destekleyici diğer bilgiler için kullanılır. Bu nedenle, parantez içeren bir cümledeki parantezler çıkarılsa bile cümlenin anlamı değişmez.

Örnekler: 

• The manager position was given to John Davis (the brother of the CFO). 

Yönetici pozisyonu John Davis’e verildi (CFO’nun kardeşi).

• She got a great deal on the phone ($200 off the original price). 

Telefonda müthiş bir indirim aldı (orijinal fiyatından 200 dolar indirim).

• The concert was incredible (with over 10,000 people attending).

Konser inanılmazdı (10.000’den fazla kişi katıldı).

Gördüğünüz gibi, parantezin en temel görevi cümleye destekleyici bir bilgi eklemektir. Bu bilgiler olmadan cümle yine de anlamlı olur ancak parantezin içindeki bilgiler okuyucunun durumu daha iyi anlamasına yardımcı olabilir. 

• Brackets: Bu tip parantezler de durumu açıklığa kavuşturmak veya ek bilgi sağlamak amacıyla eklenen kelimeler veya ifadeler için kullanılır. Cümleye “brackets” eklemek, metnin anlamını okuyucular için netleştirir. Buradaki en önemli detay, parantez içindeki ifadenin orijinal yazar veya okuyucu dışında başka biri tarafından bir durumu netleştirmek amacıyla kullanılmasıdır.

Örnekler:

• She studied for three hours [before the exam].

Üç saat boyunca çalıştı [sınavdan önce]. 

• They completed the project in two weeks [despite the tight deadline].

Projeyi iki haftada tamamladılar [katı teslim tarihine rağmen].

• He spent a lot of time working on his presentation [for the conference].

Sunumu üzerinde çok zaman harcadı [konferans için].

• He drove 100 [kilometers per hour] on the highway.

Otoyolda 100’le [saat başına kilometre hız] gidiyordu.

Genel olarak İngilizcede parantez kullanımı bu şekilde. Ancak parantez kullanımıyla ilgili dikkat etmeniz gereken birkaç detay daha var. Şimdi de sırasıyla bunları inceleyebiliriz.

Side-by-side parentheses 

Yan yana parantezleri iki veya daha fazla parantezli öğenin tek bir ifade veya cümle içinde bir arada yer alması gerektiğinde kullanırız. Yan yana parantezlerin kullanım şekli, “APA” ve “Chicago” akademik stil kılavuzlarına göre farklılık gösterebilir.

APA stili, bu durumda yalnızca bir parantez kullanmamızı ve parantezli öğeleri iki nokta ile ayırmamızı önerir.

Örnekler:

• The report was published by the World Health Organization (WHO; Smith, 2020).

Rapor, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ; Smith, 2020) tarafından yayımlandı.

• The data was collected by the National Institute of Health (NIH; Johnson, 2019).

Veriler, Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH; Johnson, 2019) tarafından toplandı. 

Chicago stiline göre de aynı şekilde yalnızca bir parantez kullanmamız doğru olur. Ancak parantezli öğeler birbirinden bağımsızsa yan yana parantez kullanmamız gerekir. İki parantez çifti kullandığımızda da aralarına bir boşluk bırakmamız gerekir. 

Örnekler:

• The survey was conducted by the American Cancer Society (ACS), (Miller, 2021).

Anket, Amerikan Kanser Derneği (ACS), (Miller, 2021) tarafından yapıldı.

• The experiment was supervised by the National Aeronautics and Space Administration (NASA), (Clark, 2022).

Deney, Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), (Clark, 2022) tarafından denetlendi.

APA ve Chicago stillerinden hangisini kullanılacağınızı yazım kılavuzlarına ve yayın gereksinimlerine bağlı olarak belirleyebileceğinizi hatırlatmakta fayda var. Aynı zamanda bu kullanımlar, Amerikan İngilizcesinde ve İngiliz İngilizcesinde değişkenlik gösterebilir.

Nested parentheses

İç içe geçirilen parantezler, bir parantez çiftinin içine yerleştirilen başka bir parantez çiftidir. İç içe parantezler şu şekilde görünür: (metin (metin) metin).

İç içe parantezler, genellikle İngiliz İngilizcesinde yazılmış akademik metinlerde kabul edilir. Ancak mümkünse iç içe parantez kullanımından kaçınmak ve cümlenin yalnızca bir parantezle kısa çizgi kullanacak şekilde yeniden yapılandırmak önerilir.

İç içe parantezler, Amerikan İngilizcesinde yazılmış akademik metinlerde de genellikle kabul edilir. Ancak İngiliz İngilizcesinde olduğu gibi, cümlenin yalnızca bir parantez içerecek şekilde yeniden yazılması daha iyi olur. İç içe parantez kullanımından kaçınılamıyorsa, iç öğeler için köşeli parantez, yani “brackets” kullanılması önerilir.

Örnekler: 

• Tercih edilmeyen kullanım: (The meeting will be held at the conference center (location details) on Friday.)

Tercih edilen kullanım: (The meeting will be held at the conference center [location details] on Friday.)

(Toplantı, konferans merkezinde [yer bilgileri] Cuma günü yapılacaktır.)

• Tercih edilmeyen kullanım: (The new policy can be found in the report (report link) released last week.)
• Tercih edilen kullanım: (The new policy can be found in the report [report link] released last week.)

(Yeni politika, geçen hafta yayımlanan raporda [rapor linki] yer almaktadır.)

Görüldüğü üzere, aynı ifadeyi bir parantez çiftinden daha fazla parantez çifti içerisine almak istiyorsanız içerideki parantez çiftini köşeli yapmanız daha doğru olur.

Parentheses/brackets with surrounding punctuation 

Nokta, soru işareti ve ünlem gibi noktalama işaretleri, duruma bağlı olarak parantezlerin içinde veya dışında yer alabilir:

Eğer parantezin içindeki ifade tam bir cümleyse, noktayı parantezin içine koyarız. 

Örnek: 

• I want to eat something (I am really hungry.)

Bir şey yemek istiyorum (gerçekten çok açım.)

Parantezin içindeki ifade tam bir cümle değilse noktayı işaretlerini dışarıya koyarız.

Örnek: 

• Applications are open until the end of next month (until February 2025).

Başvurular bir dahaki ayın sonuna kadar açık (Şubat 2025). 

Eğer parantez içinde yazılan ifade sonrasında virgül kullanmanız gerekiyorsa, virgülü parantezin dışına yerleştirmeniz gerekir. 

Örnek: 

• She decided to attend the meeting (despite her busy schedule), which was an important decision.

Toplantıya katılmaya karar verdi (yoğun programına rağmen), bu çok önemli bir karardı.

Eğer parantezin içerisindeki ifade bir soru işareti veya ünlem işareti gerektiriyorsa, bu işaretler parantez içine yerleştirilir.

Örnek:

• The girl (the one in a red coat!) was talking about you. Doğru kullanım
• The girl (the one in a red coat)! was talking about you. Yanlış kullanım

Kız (kırmızı montlu olan!) senden bahsediyordu. 

Eğer parantez içinde yer alan ifade cümlenin sonundaysa ve soru işareti ya da ünlem işareti içeriyorsa, parantez sonrasında nokta koymanız gerekir.

Örnek:

• I don’t understand why you did this (after all the things I said to you!). Doğru kullanım
• I don’t understand why you did this (after all the things I said to you!) Yanlış kullanım

Bunu neden yaptığını anlamıyorum (sana söylediğim onca şeyden sonra!).

• I was really surprised to see her reaction [why would she say something like that?]. Doğru kullanım
• I was really surprised to see her reaction [why would she say something like that?] Yanlış kullanım

Tepkisini gördüğümde gerçekten şaşırmıştım [neden böyle bir şey söylesin ki?]

Artık İngilizcede parantezleri nasıl kullanacağınıza hakimsiniz. Öyleyse bu öğrendiklerinizi pekiştireceğiniz bu quiz’i çözmeye hazırsınız!

Çocuklar için İngilizce kursu Novakid’de uzman eğitmenlerimizle düzenlediğimiz grup dersleri, çocuğunuzun en verimli yaşlarında İngilizceyi öğrenmesi için ideal bir ortam yaratıyor! 

Novakid’de aynı zamanda uzman eğitmenler eşliğinde interaktif ve eğlenceli İngilizce dersleri de bulunuyor. Hemen ücretsiz deneme dersinizi alarak bize katılın ve çocuğunuzun sıkıcı gramer kurallarından uzak, konuşarak İngilizce öğrenmesini sağlayın!