Asansör korkusu tam olarak nedir ve çocuklar bu korkuyu nasıl yenebilir? İşte asansör korkusu için rehber!

Asansör korkusu, temelde klostrofobi ve akrofobi gibi iki temel fobiyle ilişkili. Klostrofobi, insanların dar ve kapalı alanlarda kendini sıkışmış, kontrolsüz ve çaresiz hissetmesiyle ortaya çıkan bir korku olduğundan asansörler gibi yerler, klostrofobik kişilerde bu korkuyu tetikleyebiliyor.

Öte yandan akrofobi yani yükseklik korkusu, yüksek katlara çıkan asansörlerde düşme ya da kontrolü kaybetme korkusunu artırabiliyor. Bu iki korku bir arada olduğunda, asansör kullanımı bazı kişiler için epey stresli ve zorlayıcı hâle geliyor.

Asansör korkusu hem çocuklarda hem de yetişkinlerde oldukça yaygın görülen bir fobi ve az önce bahsettiğimiz gibi, genellikle kapalı alan korkusu (klostrofobi) ve yükseklik korkusuyla (akrofobi) bağlantılı olarak ortaya çıkıyor. Asansörler kapalı, dar ve kontrol edilemeyen bir alan oldukları için özellikle bu tür ortamlarda kendini güvensiz hisseden kişilerde endişe yaratabiliyor.

Asansörde sıkışıp kalma, aniden durma ya da elektrik kesintileri gibi olumsuz deneyimler de bu korkunun gelişmesine sebep olabiliyor. Özellikle çocuklar, bu tür deneyimleri hatırlayarak asansöre binmekten kaçınabiliyorlar.

Bunların yanı sıra çocuklar, çevrelerindeki yetişkinlerin davranışlarını gözlemleyerek öğreniyorlar ve eğer ebeveynleri ya da yakınlarındaki insanlar asansörden korkuyorsa bu korkuyu benimseyebiliyorlar. Tabii asansörlerin içindeki karanlık, mekanik sesler ya da ani hareketler gibi unsurlar da çocuklar için daha ürkütücü olabiliyor; asansörü tehlikeli bir yer olarak algılıyorlar.

Ancak endişeye gerek yok, asansör korkusu nasıl yenilir sorusuna verebileceğimiz pek çok cevap var. Önce asansör korkusunu daha iyi anlamak için belirtilerine bir bakalım.

Asansör korkusu özellikle çocuklarda belirgin fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtilerle kendini gösterebiliyor. Çocuklarda asansör korkusunun yaygın belirtilerini sıralayacak olursak üç başlığa ayırabiliriz:

• Fiziksel belirtiler: Asansör korkusu olan çocuklar; korku anlarında terleme, titreme, hızlı kalp atışı ve nefes darlığı gibi fiziksel tepkiler gösterebiliyor. Bunlara ek olarak baş dönmesi, mide bulantısı ya da kas gerginliği gibi semptomlar da ortaya çıkabiliyor. Tüm bu belirtiler, asansör korkusu olan çocuğun bedensel olarak korkuya verdiği tepkilerden kaynaklanıyor.
• Duygusal belirtiler: Asansör korkusuna sahip çocuklar, asansöre bindiklerinde yoğun kaygı ve panik yaşayabiliyor. Kontrolü kaybetme ve çaresizlik duygusu baskın hâle gelebiliyor, asansöre binmeden önce veya binerken felaket senaryoları geliştirebiliyorlar. Mesela asansörün düşeceğini ya da arızalanacağını düşünebiliyorlar. Bu tür olumsuz düşünceler ne yazık ki korkuyu daha da derinleştiriyor.
• Davranışsal belirtiler: Asansör korkusunun en belirgin davranışsal belirtisi, çocuğun asansöre binmekten kaçınması. Asansör kullanmamak için alternatif yollar arıyorsa; merdivenleri tercih ediyorsa ya da asansöre binmemek için bahaneler üretiyorsa çocuğunuz muhtemelen asansör korkusuna sahip. Bunlara ek olarak; asansöre binmesi gerektiğinde ağlama, inatlaşma, ebeveyne sıkı sıkı sarılma gibi tepkiler de verebilir.

Tüm bu belirtiler, çocuğun asansör korkusunu yenmekte zorlandığını gösteriyor ve bu durumun aşılması için ebeveynlere büyük rol düşüyor. Gelin, çocuklarda asansör korkusunun nasıl yenilebileceğine adım adım bakalım.

Çocuklarda asansör korkusunun nasıl yenileceği konusu, ebeveynler tarafından merak edilen konulardan. Çocukların asansör korkusuyla başa çıkmasına destek olmak için sabırlı ve anlayışlı olmanız gerekiyor. Her çocuk, korkularını aşarken ebeveynlerinden destek ve güvence görmek ister. İşte bu noktada çocuğunuzun asansör korkusunu yenmesine yardımcı olmak için izleyebileceğiniz adımlar:

• Korkusunu kabul edip anlayış göstermelisiniz: Çocuğunuzun asansör korkusunu hafife almak ya da göz ardı etmek yerine bu korkuyu kabul edip ona da bu korkunun normal olduğunu hissettirmelisiniz. “Korktuğunu anlıyorum, bu gayet doğal bir şey.” gibi cümlelerle ona anlayış gösterebilirsiniz. Böylece çocuğunuzun duygularını ifade etmesini ve güvende hissetmesini sağlayabilirsiniz.
• Korkusunun kaynağını anlamaya çalışmalısınız: Çocuğunuzun asansörden neden korktuğunu anlamaya çalışırsanız ona daha iyi yardımcı olabilirsiniz. Mesela korkusunun asıl kaynağı kapalı alan mı, yükseklik mi yoksa asansörde sıkışıp kalma endişesi veya korkusu mu? Korkusunun kaynağını anlamak, nasıl bir yaklaşım izlemeniz gerektiği konusunda önünüzü açabilir.
• Aniden değil ama aşamalı şekilde maruz bırakabilirsiniz: Korkularla başa çıkmada kullanılan en etkili yöntemlerden biri “aşamalı maruz bırakma”. Bu yöntemle korkusunu küçük adımlarla yenmesini sağlayabilirsiniz. Örneğin asansöre binmeden kapısını açıp kapatabilir, sonra asansörün içindeyken düğmelere basabilir, daha sonra kısa süre boyunca asansöre binip bir kat aşağıya inme gibi adımlarla bu süreci ilerletebilirsiniz. Ancak her aşamada çocuğunuzun rahatlığını gözlemleyip zaman tanımak; hatta mümkünse bir psikologdan destek alarak ilerlemek en sağlıklısı.
• Rahatlayacağı ve eğleneceği aktiviteler ekleyebilirsiniz: Asansör korkusunu yenmek, yalnızca korkunun kendisiyle yüzleşmekle ilgili bir şey değil. Çocuğunuzu rahatlatacak aktivitelerle bu deneyimi daha eğlenceli hâle getirebilirsiniz. Mesela asansörde en sevdiği şarkıyı söylemek veya asansöre bindiğinizde bir oyun oynamak gibi. Böylece çocuğunuz için asansör demek, stresli bir ortamdan çıkıp eğlenceli bir ortama dönüşebilir.
• Güven verici ve destekleyen bir yaklaşım benimsemelisiniz: Çocuğunuzun yanında olduğunuzu ve onu koruyacağınızı sürekli hissettirin. “Her şey kontrol altında.” ya da “Seninle birlikteyim, güvendesin.” gibi cümleler çocuğunuzun kendisini daha güvende hissetmesini sağlar. Eğer korktuğunda sizinle konuşabilirse bu, onun asansör korkusunu azaltmaya yardımcı olur.
• Rol model olabilirsiniz: Çocuklar, çevrelerindeki yetişkinleri gözlemleyerek öğrenirler. Özellikle de ebeveynlerini gözlemleyerek. Asansöre binerken sizin rahat ve sakin bir tavır sergilemeniz çocuğunuzun da aynı şekilde davranmasını teşvik edebilir. Eğer asansöre binerken kaygısız, korkusuz görünürseniz bu tavrınız çocuğunuzun korkusunu muhtemelen hafifletecektir. Hatta onu cesaretlendirmek için “Bak, asansör gayet güvenli ve hızlı bir yol!” gibi olumlu yorumlar yapabilirsiniz.
• Olumsuz deneyimlerini yeniden şekillendirebilirsiniz: Eğer çocuğunuz daha önce bir asansörde sıkışıp kaldıysa ya da asansörle ilgili herhangi bir olumsuz bir deneyim yaşadıysa bu deneyimi yeniden çerçevelemek faydalı olabilir. Ona bu tür durumların nadiren olduğunu, asansörlerin çok güvenli sistemler olduğunu ve herhangi bir sorun olduğunda hemen yardım alabileceğinizi açıklayabilirsiniz. Böylece çocuğunuzun bu duruma karşı geliştirdiği olumsuz algı, olumlu yönde yeniden şekillenebilir!
• Gevşeme ve nefes egzersizleri öğretebilirsiniz: Gevşeme teknikleri, çocuğunuzun korku anında sakinleşmesine yardımcı olabilecek en etkili yöntemlerden. 4-7-8 (4 saniyede nefes al, 7 saniye tut, 8 saniyede ver) gibi nefes egzersizleri, stresin azalmasını ve fiziksel rahatlamayı sağlar. Bu türden nefes egzersizlerini asansöre binmeden önce veya bindikten sonra yapabilirsiniz.
• Pozitif pekiştirme kullanmalısınız: Çocuğunuz asansör korkusuyla yüzleşip bir başarı ya da ilerleme gösterdiğinde onu takdir etmeyi sakın ihmal etmeyin! Çünkü unutmamak gerekir ki küçük de olsa her adım bir başarıdır ve bu başarıları övmek, çocuğunuzun daha da cesaretlenmesini sağlar. “Çok cesurdun, tebrik ederim!”, “Korkularını yenme konusunda harikasın!” gibi cümlelerle onun kendine olan güvenini artırabilirsiniz.
• Profesyonel yardım almalısınız: Eğer çocuğunuzun asansör korkusu çok şiddetliyse ve günlük hayatını olumsuz etkiliyorsa bir uzmandan yardım almak en iyisi olur. Çocuk psikologları veya terapistler, çocuğunuzun bu korkuyla başa çıkmasına yardımcı olacak en iyi yöntemleri sunacaktır. Profesyonel destek sayesinde çocuğunuzun korkusu daha hızlı ve sağlıklı bir şekilde aşılabilir!

Asansör fobisiyle ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları!

Asansör korkusu neden olur?

Asansör korkusu genellikle kapalı alan korkusu (klostrofobi) ve yükseklik korkusuyla (akrofobi) ilişkili olarak ortaya çıkar. Geçmişte yaşanan, asansörde kalmak gibi olumsuz deneyimler de bu korkuyu tetikleyebilir. 

Asansörde kalma korkusuna ne denir?

Asansörde kalma korkusunun özel bir ismi olmasa da kapalı alan korkusu olan “klostrofobi” ile ilişkilendirilebilir. Klostrofobisi olan kişiler, asansör gibi dar ve kapalı alanlarda sıkışıp kalma hissi yaşar ve bu da yoğun bir endişe; yani fobi yaratır.

Novakid, çocuklara ve ebeveynlere farklı konular hakkında içerikler sunarken uzman eğitmenler tarafından online İngilizce eğitimi de veriyor! Novakid’in ilk deneme dersini çocuğunuz için ücretsiz alarak İngilizceyi interaktif ve eğlenceli bir şekilde öğrenmesini sağlayabilirsiniz!