Korku uyandıran gizemli köpek balıklarıyla ilgili öğrenmeniz gereken 13 bilgi!

Denizin derinlikleri her zaman bir gizem barındırır. Suyun altında süzülen varlıkların dünyası, yüzeyin telaşından uzak, bambaşka bir yaşam sunar. Bu sessiz ve sakin görünen mavi sonsuzluk, içinde büyüleyici ve bir o kadar da etkileyici canlıları saklar. Kimi zaman korku salan, kimi zaman hayranlık uyandıran bu dünyada, her dalga yeni bir keşfin habercisidir. İşte, bu derinliklerin en ilginç sakinlerinden biri de denizlerin korku uyandıran etkileyici yaratıkları, köpek balıklarıdır. 

Özellikle köpek balıkları, hakkında en çok konuşulan fakat en az anlaşılan canlılardan biridir. Çoğumuzun zihninde sadece korkutucu imgelerle yer bulsalar da gerçekler düşündüğümüzden çok daha farklıdır. Köpek balıkları, okyanusların derinliklerinde sessizce süzülen ve doğanın dengesinde önemli bir yere sahip olan gizemli canlılardır.

Sizler için bu büyüleyici canlılar hakkında daha önce duymadığınız birçok bilgiyi derledik. Eğer bu korkutucu ama bir o kadar da gizemli canlı hakkında bilgi edinmek istiyorsanız kemerlerinizi bağlayın, biraz derinlere dalacağız.

1. Köpek balıkları dinozorlardan bile daha eskidir

Araştırmalara göre köpek balıklarının tarihi yaklaşık 450 milyon yıl öncesine kadar uzanıyor. Bu da onların ağaçlardan en az 90 milyon yıl, dinozorlardan ise 190 milyon yıl önce ortaya çıktığını gösteriyor! Dinazorlar yok olup gitmişken bu ürpertici varlıklar hala okyanuslarda süzülüyor. Düşünsenize, bu kadim canlılar dünya üzerinde milyonlarca yıldır var ve birçok doğal felaketin, kitlesel yok oluşların üstesinden gelmişler. 

2. Dünya genelinde her yıl 100 milyon köpek balığı avlanıyor

Sanırım hepimiz köpek balıklarının sık sık insanlara saldırdığı konusunda hemfikir olabiliriz. Fakat bu doğru mu? Şaşırtıcı olsa da aslında buradaki saldırgan taraf ne yazık ki insanlar. Köpek balıkları, korkutucu olarak algılansalar da asıl tehdit altında olan onlar. Marine Policy dergisine göre dünya genelinde yıllık ortalama 100 milyon köpek balığı avlanıyor. Daha da ilginci ise dünya genelinde köpek balığı saldırısına maruz kalan insan sayısı ortalama 10. 

Bu durum da birçok türü nesli tükenme riskiyle karşı karşıya bırakıyor. Fakat meraklanmayın, birçok köpek balığı türü şu an koruma altında. Günümüzde pek çok kuruluş köpek balıklarının neslinin tükenmemesi adına birçok çalışma yürütüyor. 

3. Yaklaşık 400 farklı köpek balığı türü bulunmaktadır

Köpek balıklarının dünyası sandığınızdan çok daha çeşitli ve ilginç! Dünya genelinde bilinen yaklaşık 400 köpek balığı türü vardır. Bu türler, şekil, boyut, davranış ve yaşam alanı bakımından büyük çeşitlilik gösterir.

Mesela, en büyüğünden başlayalım: Balina köpek balığı. 15 metreden fazla metre uzunluğuyla bir otobüsden daha büyük olan bu canlı aslında tam bir barışçıl dev! Sadece planktonlarla veya küçük balıklarla beslenen bu köpek balığı türü şu an en büyük köpek balığı türü olarak kabul ediliyor.

Diğer taraftan, bir de okyanusun minik savaşçıları var. Cüce köpek balığı bunların başında geliyor. Boyu sadece 20 cm! 

Okyanusların derinliklerinde, devasa balina köpek balığından minik cüce köpek balığına kadar her birinin kendi macerası var. Köpek balıkları, gerçekten de denizlerin en renkli karakterlerinden!

4. Bazı köpek balıkları tatlı suda yaşayabilir

Genelde köpek balıklarını düşündüğümüzde, onları sonsuz okyanusların derinliklerinde süzülen deniz avcıları olarak hayal ederiz. Ancak bu durum her zaman doğru değil. Boğa köpek balığı gibi bazı köpek balığı türleri, okyanusların yanı sıra tatlı su ortamlarında da yaşamlarını sürdürebilir. Bu tür köpek balıkları, sadece tuzlu sularda değil, nehirlerde, göllerde ve hatta bazı büyük iç denizlerde bile bulunabilir.

Boğa köpek balığı, vücut yapısı sayesinde hem tuzlu hem de tatlı su ortamlarında hayatta kalabilen ender türlerden biridir. Bu canlılar, vücutlarındaki tuz dengesini sağlayabilmek adına böbreklerini ve özel tuz bezlerini kullanır. Böylece hem deniz suyu hem de tatlı suya uyum sağlayabilirler. 

Bu adaptasyonları sayesinde boğa köpek balıkları, dünyanın farklı bölgelerinde şaşırtıcı yerlerde karşımıza çıkabilir. Örneğin, Amazon Nehri’nde ya da Mississippi Nehri gibi büyük su yollarında yüzlerce kilometre içerilere kadar ilerleyebilirler. Hatta Afrika’daki Zambezi Nehri’nde sıkça rastlanır ve burada “Zambezi köpek balığı” olarak da bilinirler. 

5. Köpek balıklarınin hiç çürüğü yoktur

Köpek balıkları dişlerini düzenli olarak kaybeder ve yenilerini çıkarırlar. Yaşamları boyunca binlerce diş değiştirirler! Diş kaybetmek onlar için sorun değil, çünkü yeni dişler hemen yerine gelir. Eğer bir dişi hasar görüp kırılmışsa yerine hemen damağının arkasından başka bir diş gelir. 

6. Köpek balıklarının duyuları olağanüstü hassastır 

Köpek balıkları, çevrelerindeki en ufak elektriksel dalgalanmaları bile hissedebilir. Bu yetenek, su altındaki avlarını kolayca bulmalarını sağlar. Adeta doğal bir radar sistemine sahipler diyebiliriz. 

Su altındaki her canlı, kaslarını hareket ettirdiğinde veya kalbi attığında minik elektrik sinyalleri yayar. Köpek balıkları da tam bu noktada devreye girer. Elektrik dalgalarını hissederek avlarının nerede olduğunu anında çözerler. Köpek balıkları avlarına asla “Neredesin?” diye sormaz. Çünkü avının kalp atışlarını, kas hareketlerini milimetre şaşmadan tespit edebilirler!

7. Köpek balıklarının göz kapakları yoktur 

Çoğu köpek balığının göz kapakları yoktur ancak gözlerini koruyan üçüncü bir zar bulunur. Bu zar, özellikle saldırı sırasında gözlerini korumalarına yardımcı olur. Bu zar, gözün üzerinde şeffaf bir koruma tabakası gibi çalışır ve köpek balığı bir avı yakalarken veya kendini savunurken gözlerini korur.

8. Birçok köpek balığı türü oksijen alabilmek için sürekli yüzmek zorunda

Bazı köpek balıkları sürekli hareket etmek zorundadır çünkü bu şekilde oksijen alırlar. Eğer dururlarsa boğulma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilirler. Yani onlar için durmak, ölüm demek olabilir. Ancak her köpek balığı bu şekilde yaşamak zorunda değildir. Bazı köpek balıkları, su akıntılarından yararlanarak ya da derinliklerdeki oksijen miktarını kullanarak hareketsiz kalabilirler. 

9. Köpek balıklarının tat alma duyusu oldukça zayıftır

Köpek balıkları, avlarının kalp atışını kilometrelerce öteden algılayabilirken tat alma duyuları konusunda pek de gelişmiş olduklarını söyleyemeyiz. Aslında, köpek balıklarının tat alma yetenekleri insanlara kıyasla oldukça zayıf. Bunun yerine, oldukça etkili avlanma stratejilerine sahipler.

10. Köpek balıklarının derisi adeta bir zırh gibi çalışır

Köpek balıklarının derisi, minik diş benzeri yapılarla kaplıdır ve adeta bir zırh görevi görür. Fakat sadece köpek balıklarının derisi sadece bununla da kalmaz ve aynı zamanda köpek balıklarının daha hızlı yüzmelerine de yardımcı olur. Derilerinin üzerindeki bu minik yapılar, su akışını düzenler ve sürtünmeyi azaltır. Bu da köpek balıklarının daha az enerji harcayarak, suyun içinde daha hızlı ve verimli bir şekilde hareket etmelerini sağlar. 

Hatta bilim insanları köpek balığı derisinden etkilenerek bir mayo tasarlamıştır. Bu mayo ile birlikte insanlar su altında üç kat daha hızlı yüzebilir.

11. Bazı köpek balığı türleri karanlıkta parlar

Denizlerin karanlık derinliklerinde köpek balıkları sadece avlanmakla kalmaz, bazıları adeta birer deniz feneri gibi parıldar! Bu türler, biyolüminesans adı verilen bir özellik sayesinde karanlıkta ışık saçarlar. Vücutlarında bulunan özel hücreler, kimyasal reaksiyonlar sayesinde ışık üretir. 

Aslında biyolüminesans, köpek balıklarına hem avlanma konusunda hem de av olmama konusunda büyük bir avantaj sağlar. Av olmama durumu kulağa biraz çelişkili gelse de bu tür parlaklık aslında bir tür kamuflaj sağlar. Deniz yüzeyinden süzülen ışığa uyum sağlayarak köpek balıkları kendilerini yırtıcıların gözünden gizleyebilirler. 

12. Köpek balıklarında kemik bulunmaz

Köpek balıkları, denizlerin ilginç ve gizemli sakinlerinden biri olmanın yanı sıra, vücut yapılarıyla da oldukça dikkat çekicidir. Birçok kişi köpek balıklarının kemikli yapılarla donatıldığını düşünebilir ancak gerçekte köpek balıklarında kemik bulunmaz. 

Köpek balıklarının iskelet sistemi, kıkırdaktan meydana gelir. Kıkırdak, kemikten daha hafif ve daha esnek bir doku olup köpek balıklarının hareketlerini kolaylaştırır ve su içinde daha rahat manevra yapmalarını sağlar. 

13. Ters dönen köpek balıkları şoka girebilir

Köpek balıkları, okyanuslarda ustaca süzülürken bile bazı özel kurallara bağlıdırlar. Bunlardan biri, ters dönme olayıdır. Köpek balıkları, eğer yanlışlıkla veya bir sebepten dolayı ters dönerlerse, şoka girebilirler. Köpek balıklarının yüzme ve dengede kalma mekanizmaları, oldukça hassas bir dengeye dayanır. Ancak köpek balıkları ters döndüğünde, bu denge bozulur ve düzelip yüzmeye başlamada sorun yaşarlar.