9 min Çocuklar sudan neden korkar? Çocukların banyo yapmak istememesi normal midir?
Korku, yaşamın içinde doğal bir duygu olarak var olan ve insanın kendini korumasını sağlayan bir mekanizmadır. Korku da sevinç, üzüntü ve kızgınlık gibi insan deneyiminin bir parçasıdır.
Hepimiz gibi çocuklar da birtakım korkulara sahiptir. Fakat “korku” kavramını her zaman olumsuz bir şekilde yorumlamak yanlış olur. Korkular, çocuğun çevresine karşı bilinçli bir tepki vermesine ve kendini korumasına yardımcı olan bir savunma mekanızması geliştirmesinde kilit rol oynar.
Çocuklar, farklı yaşlarda farklı korkular geliştirebilirler. Özellikle okul öncesi dönemde, 2 yaşından büyük çocuklar korkularını daha yoğun yaşamaya başlayabilirler. İlk zamanlar banyo yapmayı çok seven bir çocuk daha sonrasında banyo yapmak istemeyebilir. Bunun sebebi çocuğun sudan korkmaya başlamasından tutun gözüne kaçan şampuan dahi olabilir.
Çocuğunuzun banyo korkusunu nasıl yenebileceğini öğrenmeden önce bilmeniz gereken bazı şeyler var. O hâlde gelin bunları birlikte öğrenelim!
Su korkusu nedir?
Su korkusu veya kişinin kontrolünün ötesine geçerek günlük yaşamını etkileyebilecek düzeyde bir korkuyu ifade eden “Aquafobi” (su fobisi), çocuklarda oluşabilecek bir korku türüdür.
Genellikle bebekler, anne karnında su içinde olduklarından dolayı suya alışkındırlar ve çoğu banyo yapmaktan hoşlanır. Ancak bazı durumlarda, bir çocuk banyoyu sevdiği halde, yaşadığı olumsuz deneyimler sonucunda banyo yapmaktan korkabilir.
Yukarıda “aquafobi” olarak adlandırdığımız su korkusunun ne olduğunu öğrendiğimize göre şimdi de su fobisi ile banyo yapma korkusu arasındaki farkı anlayalım!
Aquafobi (su fobisi) ve banyo yapma isteksizliğini nasıl ayırt edebiliriz?
Aquafobi ile banyo yapma isteksizliği arasındaki farkı ayırt etmek başta zor olabilir. Şimdi sizlerle bu ayrımı doğru bir biçimde yapabilmenize yardım edecek başlıkları inceleyeceğiz.
- Korkunun veya kaçınmanın şiddeti: Aquafobi, suya veya banyo yapmaya karşı yoğun ve mantıksız bir korkuyu içerir, genellikle banyoya girmeyi reddetme gibi kaçınma davranışlarına veya suya maruz kalındığında aşırı anksiyete yaşama gibi durumlarla sonuçlanır. Öte yandan, banyo yapma isteğinin eksikliği; tembellik, banyo yapma sürecinde rahatsızlık veya sadece düzenli olarak banyo yapmanın gerekliliğini görmeme gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
- Fiziksel belirtiler: Su fobisine sahip bireyler, banyo yapma veya suya yaklaşma fikriyle karşılaştıklarında hızlı kalp atışı, terleme, titreme veya nefes darlığı gibi fiziksel belirtiler yaşayabilirler. Bu belirtiler, sadece banyo yapma isteğinin eksikliği durumunda genellikle bulunmaz.
- Psikolojik nedenler: Aquafobi genellikle daha derin psikolojik köklere sahiptir. Örneğin; suyla ilgili travmatik deneyimler, geçmiş deneyimlerden kaynaklanan olumsuz koşullandırma veya anksiyete bozukluklarına genetik yatkınlıklar gibi. Bununla birlikte, banyo yapma isteğinin eksikliği; duyusal hassasiyetler, gelişimsel aşamalar veya sadece kişisel tercihler gibi faktörlerden etkilenebilir. Banyo yapma deneyimini çocuğunuzun hoşuna gidecek bir etkinliğe dönüştürmek için duyusal hasssasiyetlerini teşvik edici oyunlar oynayabilirsiniz.
- Günlük yaşam üzerindeki etki: Daha önce de bahsettiğimiz gibi, su fobisi günlük işlevleri ve yaşam kalitesini önemli ölçüde bozabilen, kişisel hijyen, yüzme veya suyla ilgili etkinliklere katılma gibi faaliyetleri etkileyebilen büyük bir korkudur. Öte yandan, sadece banyo yapma isteğinin eksikliği, genel işlevsellik üzerinde böyle belirgin bir etkiye sahip değildir ve teşvik, rutin oluşturma veya isteksizliğe katkıda bulunan herhangi bir temel sorunu ele alma gibi stratejilerle daha kolay ele alınabilir.
- Destek ve müdahaleye yanıt: Su fobisine sahip bireyler, suyla ilgili korkularını ve anksiyetelerini ele almayı amaçlayan bilişsel-davranışçı terapi (BDT), maruz kalma terapisi veya gevşeme teknikleri gibi müdahalelerden faydalanabilirler. Öte yandan, banyo yapma isteğinin eksikliğini ele alırsak; rutinler oluşturma, net beklentiler belirleme, teşvik sağlama veya isteksizliğe katkıda bulunan herhangi bir temel sorunu ele alma gibi stratejileri içerebilir.
Özetlememiz gerekirse, aquafobi ile banyo yapma isteğinin eksikliği arasındaki farkları ayırt etmek; korkunun yoğunluğu, fiziksel belirtilerin varlığı, psikolojik nedenler, günlük işlevler üzerindeki etkiler ve destek yanıtı gibi farklar üzerinden yapılabilir.
Şimdi çocukların olumsuz davranışlarının sebeplerini ve altında yatan başlıkların farkına vardıysak başlığımızı biraz daha genişleterek bu korkuların derinine inelim!
Çocuklar neden banyo yapmak istemez?
Çocukların banyo yapmak istememesinin birçok sebebi olabilir. Örneğin; suyun sıcaklığının doğru ayarlanmaması veya şampuanın göze kaçması gibi olumsuz deneyimler, çocuklarda banyo korkusunun oluşmasına neden olabilir.
Korkuların sonradan öğrenilen şeyler olduğunu unutmamakta fayda var. Eğer çocuğunuz banyo yapmaktan korkuyorsa bunun sebebi daha önceki olumsuz banyo deneyimleri olabilir. Özellikle banyo, mahremiyet gerektiren bir konudur. Çocuğa banyo yapmasında yardımcı olan kişinin sürekli değişiklik göstermesi de banyo korkusunun oluşmasında etkili olabilir.
Ebeveynlerin banyoyu sadece temizlenme olarak görmeleri ve çocuklarının suyla iletişimlerini önemsememeleri, aşırı otoriter tutumları da çocuğun sudan ve haliyle de banyo yapmaktan çekinmesine sebep olabilir.Bu noktada, ebeveynlerin çocuğun korkularını anlaması ve ona destek olması büyük önem taşır.
Bebekler ya da çocuklar daha sonradan banyo yapmaktan korkmaya başlayabilir mi?
Daha önce de belirttiğimiz gibi, bebekler anne karnında su içinde olmaya alışık olduğundan çoğu bebek sudan ya da banyo yapmaktan korkmaz. Fakat her bebek ya da çocuğun birbirinden farklı olduğunu ve benzer etkinliklere farklı tepkiler verebileceğini unutmayalım. Bazı bebek ya da çocukların sudan korkmaları ve banyo yapmak istememeleri, yapılarıyla alakalı olabileceği kadar sonradan edinilmiş bir korku da olabilir.
Kimi bebekler duyusal uyaranlara hassas olabileceğinden, dokunulmaktan veya yüksek sesten hoşlanmayabilirler; bu nedenle, bazıları banyodan hoşlanmayabilirler. Ancak, başlangıçta banyodan hoşlanan ve sonrasında tatsız deneyimler yaşayan bebekler de olabilir. Aileler bazen bu durumu neyin tetiklediğini öngörebilse de bazen bebeklerin korkularının neden kaynaklandığı anlaşılamayabilir.
Ayrıca, çocuğun hayatında yaşanan bir değişiklik veya genel bir kaygı durumu da banyo korkusuna neden olabilir. Bu noktada ebeveynlerin, çocuğun ya da bebeğin günlük yaşantısını pür dikkat gözlemlemesi ve olası kaygıların sebeplerini bularak bunları en aza indirmek için elinden geleni yapmaları gerekmektedir.
Çocuklarda banyo korkusunun sebepleri
Şimdi yukarıda belirttiğimiz sebepleri bir de listeleyelim.
- Çocuğa bakım veren kişinin sürekli değişmesi ve mahremiyetin korunmaması.
- Ebeveynlerin banyo esnasında çocuğa nazik davranmamaları.
- Çocukların öncesinde su ile ilişkilerinin olumsuz deneyimlere dayanması.
- Suyun sıcaklığının çocuklar için uygun olmaması.
- Çocukların banyo yapmaya zorlanması.
Çocuklarda banyo korkusunun sebeplerini de incelediğimize göre artık bu korkuların nasıl üstesinden geleceğimizi öğrenebiliriz.
Banyo yapmaktan korkan çocuğa nasıl davranılmalı?
En önemlisi: Empati. Bir korkuyla başa çıkmanın en etkili yollarından biri, çocuğa onu anladığınızı hissettirmektir. Ebeveynlerinin korkularını anlamadığını düşünen bir çocuk, korkularından kolayca vazgeçmez.
Banyo yapmaktan korkan bir çocuğa yaklaşırken, öncelikle duygularını anlamaya çalışmak önemlidir. Onun korkularını ciddiye alarak, neyin endişe verici olduğunu anlayabilmek için empati kurun.
Çocuğunuza, banyo yapmanın güvenli ve keyifli bir deneyim olduğunu hissettirin. Ona banyo sürecinin kontrol altında olduğunu ve onun için güvenli olduğunu vurgulayın.
Söz konusu çocuk olduğunda, özellikle de okul öncesi dönemde, en iyi yöntemlerden biri oyundur. Çocuğun korkularını azaltmak ve suyla olan ilişkisini güçlendirmek için birlikte oyunlar oynamak harika bir fırsattır. Köpükler yaparak veya oyuncaklarla oynayarak banyo sürecini eğlenceli hale getirebilirsiniz. Eğer zamanınız varsa, birlikte küveti doldurarak suyun tadını çıkarabilirsiniz. Çocuklarınızla deniz kenarında oyunlar oynayarak da su ile çocuk arasında sağlıklı bir ilişki kurabilirsiniz.
Bu tür etkinlikler çocuğun suya karşı olan korkusunu azaltırken aynı zamanda ebeveyn ve çocuk arasındaki bağı güçlendirir. Çocuğun suyla ilişkisini oyunlar aracılığıyla olumlu bir deneyime dönüştürmek, banyo korkusunu yenmesine yardımcı olabilir.
Banyo sırasında ebeveynlerin sabırlı olması da bir hayli önemlidir. Duşa girmek istemeyen çocuk için banyo sürecini adım adım ilerleterek korkularını azaltabilirsiniz. Öncelikle, sadece banyo odasına gitmeyi kabul etmesini sağlayarak başlayın. Sonra, su ile teması artırarak çocuğunuzu rahatlatıcı bir ortam oluşturun. Sabırlı bir tutum benimseyerek ve olumlu geri bildirimlerle çocuğunuzu teşvik ederek, korkularıyla başa çıkma konusunda ona destek olun.
Yukarıda bahsettiğimiz konuları toplarlarsak: Çocuğunuzun banyo korkusuyla başa çıkma sürecinde empati başta olmak üzere; adım adım ilerlemek, sabırlı bir tutum benimsemek ve olumlu geri bildirimlerle desteklemek önemlidir. Bu yaklaşım, çocuğunuzun korkularını azaltırken aynı zamanda güvenini ve kendine olan inancını artırabilir. Böylece banyo yapma sürecini daha keyifli ve güvenli hale getirebilir.
Sizler için çocuklarda su ve banyo korkusunun ne olduğunu, sebepleri ve nasıl üstesinden gelebileceğinizi anlattık. Unutmayalım ki her çocuk farklıdır ve benzer olaylara yaşıtlarından farklı tepkiler gösterebilir.
Çocuğunuzun su ve banyo korkusunu yenmesinde destek olmak için yapılması gereken ilk şey çocuğa korkularını ve endişelerini anladığınızı hissettirmektir. Görüldüğünü ve duyulduğunu hisseden çocuk, hem ebeveynleriyle hem de dış etkenlerle sağlıklı ilişkiler kurabilir.
Sıkça sorulan sorular
İşte çocukların su ve banyo korkusu ile ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları:
Çocuklarda banyo yapmak istememek neyin belirtisidir?
Çocuklarda banyo yapmak istememek, özellikle çocuğun sudan korktuğu anlamına gelebilmekle birlikte önceden banyo yaparken yaşadığı olumsuz deneyimlerin bir dışa vurumu da olabilir.
Çocuklarda su korkusu nasıl yenilir?
Aquafobiye, yani su korkusuna sahip bireyler, suyla ilgili korkularını ve anksiyetelerini ele almayı amaçlayan bilişsel-davranışçı terapi (BDT), maruz kalma terapisi veya gevşeme teknikleri gibi müdahalelerden faydalanabilirler.
Su korkusunun sebepleri nelerdir?
Çocuklarda su korkusunun birkaç farklı nedeni olabilir. Bunlar arasında geçmişte yaşanan olumsuz deneyimler önemli bir rol oynar. Örneğin, bir çocuk suya düşme veya boğulma gibi travmatik bir olayı deneyimlediyse, su korkusu gelişebilir.
Banyo yapmaktan korkan bir çocuğa nasıl davranılmalı?
Banyo yapmaktan korkan bir çocuğa yaklaşırken, öncelikle onun duygularını anlamaya ve destek olmaya odaklanmalısınız. Çocuğun korkularını ciddiye alın, ona güvendiğinizi, her zaman yanında olduğunuzu belirtin. Banyo yapma sürecini adım adım ilerletin. Önce sadece banyo odasına götürün, suyla teması daha sonra gerçekleştirin
Novakid’le tanışın!
Novakid’de çocuk gelişimi hakkında merak edilen birçok konuyla ilgili bloglar yayımlıyoruz. Bununla birlikte, çocuk gelişimine dair hedeflerimizden biri de İngilizce öğrenmeyi eğlenceli hâle getirmek.
Çocuğunuzun İngilizce öğrenmesi bir büyücü akademisi kadar büyülü ve öğretici olsun! Novakid, dil öğrenimini büyü dolu bir akademide geçen bir serüvene çeviriyor. Aşağıdaki videomuzda bu büyülü akademiyi izleyin:
Online İngilizce derslerimizde çocuğunuzun eğlenerek dil öğrenmesini isterseniz ücretsiz deneme dersinizi şimdi alabilirsiniz!
