Ramazan ayı dünyada nasıl kutlanır? İşte farklı ülkelerde Ramazan gelenekleri!

Elbette ki Ramazan ayı kutlamalarını daha çok Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu ülkelerde görmeyi bekliyoruz. Fakat bu ülkeler, dinleri ortak olsa dahi Ramazan şenlikleri bakımından birbirinden oldukça farklı olabiliyor. Haydi, İslam dünyasında farklı Ramazan geleneklerini yakından tanıyalım!

Ramazan şenliklerinin en renkli olduğu ülkelerden birisi kesinlikle Mısır. Hem mecazi, hem de gerçek anlamda!

Mısırlılar, Ramazan ayının gelişini kutlamak için sokakları “fanous” adı verilen renkli fenerlerle süslüyor. Ramazan ayı boyunca asılı kalan bu fenerler, birliği ve neşeyi temsil ediyor. 

“Fanous” geleneğinin çıkış noktasına dair birçok farklı halk hikayesi var. Ancak en ünlü anlatıya göre Fâtımî halifesi Muiz, Ramazan ayının beşinci gecesi ordusuyla beraber Kahire’ye giriş yaparken, hava karanlık olduğu için halk onları tahtadan kutular içinde mum yakarak karşılamış. Bu kutular, zamanla günümüzdeki “fanous” fenerlerinin şeklini almış ve o zamandan beri bu Ramazan geleneği süregelmiş.

Birleşik Arap Emirlikleri, Ramazan geleneklerinin oldukça eğlenceli olduğu bir yer. Burada, Cadılar Bayramı’nda şeker toplamaya oldukça benzer bir etkinlik, Ramazan ayında yapılıyor.

“Haq Al Laila” adı verilen gelenek, Ramazan ayının 13, 14 ve 15. günlerinde gerçekleşiyor. Bu süre boyunca çocuklar sokağa çıkıp şeker toplamak için komşularının kapılarını tıklatıyorlar. Bu esnada da yüksek sesle dualar okuyup şarkılar söylüyorlar.

Görebiliyoruz ki, Birleşik Arap Emirlikleri’nde Ramazan ayı özellikle de çocuklar için çok güzel bir zaman! Haq Al Laila adlı Ramazan geleneği sayesinde hem çocukların yüzü gülüyor, hem de sosyal ilişkiler ve aile bağları kuvvetleniyor.

Biliyoruz ki Ramazan ayı bitince Ramazan Bayramı, veya çocukların daha çok bildiği adıyla Şeker Bayramı kutlanıyor. Pakistan’daki Ramazan şenlikleri de en çok bu vakitte hareketleniyor.

Ramazan ayı sona erdiğinde Pakistan’da “Chaand Raat” kutlamaları başlıyor. Bu süre boyunca çarşılardaki dükkanlar sabahın erken saatlerine kadar açık kalıp, göz kamaştırıcı mücevherler satıyor. Özellikle de kadınlar, son iftarlarını yaptıktan hemen sonra bu dükkanlara akın ediyor. Aynı zamanda yerel halk, insanların dikkatini çekip onlara kına yakabilmek için mücevher dükkanlarının hemen yanına kına tezgahları kuruyor.

Chand Raat kutlamalarında doğal olarak epey bir kalabalık ortaya çıkıyor, ancak bu durum Caand Raat’ın aynı zamanda topluluk ruhunu güçlendiren Ramazan geleneklerinden biri olmasının sebebi.

Bunun yanı sıra Pakistan’da Ramazan ayı boyunca “Haleem” adı verilen bir yemek, yaygın olarak yeniyor. Haleem; et, buğday veya arpa, çeşitli yemişler, kuru meyveler, mercimek ve baharatlarla yapılıyor. Bu yemekle Ramazan ayı boyunca Hindistan’da da karşılaşmak mümkün.

Endonezya ise, Ramazan hazırlıklarının diğer ülkelerden epey farklı olduğu bir yer. Burada insanlar, bir gelenek olarak Ramazan ayından hemen önce bir “arınma” gerçekleştiriyorlar.

“Padusan” adı verilen Ramazan geleneğinde insanlar, Ramazan ayından önce temizlenmek için suya girip güzelce yıkanıyorlar. Böylece hem ruhen, hem de bedenen bir temizlik yapmış oluyorlar. 

Padusan geleneğinin, Endonezya’da İslam dinini yaymakta büyük rol oynayan “Wali Songo” adlı bir grup alim tarafından başlatıldığı söyleniyor. Eskiden bölgenin yaşlıları ve dini liderler, Padusan geleneğinin uygulanması için belirli yerler seçermiş. Ancak zamanla Endonezya halkı, bu Ramazan geleneğini göllerde, havuzlarda veya evlerinde de uygulamaya başlamış. Elbette, bu süreçte geleneğin ardında yatan temizlik vurgusu korunmuş.

Ayrıca Endonezya’da, Ramazan ayı “kuih lapis” adı verilen bir tatlıyla kutlanıyor. Aynı zamanda “kuih” olarak da bilinen bu tatlının yapımında Güneydoğu Asya’da yetişen bitkiler kullanılıyor. Çok katlı ve renkli bir puding olarak betimleyebileceğimiz bu tatlı, özellikle Ramazan ayının sonunda popülerleşiyor. Kuih lapis, aynı zamanda Malezya’da da popüler.

Eğlenceli Ramazan geleneklerine bir diğer örnek de Irak’tan geliyor. Irak’ta özellikle Ramazan ayı boyunca oynanan, “Mheibes” adlı bir oyun bulunmakta. 

“Mheibes” kelimesi, Arapça “yüzük” demek olan “mihbes” ile aynı kökten geliyor. Bu oyun da adında olduğu gibi, bir yüzükle oynanıyor. Genellikle kalabalık erkek grupları tarafından oynanan bu oyunda iki takım bulunuyor. Her iki takımın da üyelerinden birinin eline, diğer takıma göstermeden bir yüzük veriliyor. Ardından her takım, aralarından birini seçip karşı takımda kimin yüzüğü tuttuğunu anlamaya çalışıyor. Bunun için yalnızca mimiklerden ve tavırlardan faydalanabilirler!

Mheibes oyunu bir vakit o kadar popüler olmuş ki, resmi turnuvaları dahi düzenlenmiş!

Elbette İslam dini, belli bir coğrafyaya kısıtlı değil. Dünyanın çeşitli yerlerinde azınlık Müslüman nüfusların da bulunduğunun farkındayız. Peki çoğunluğu Müslüman olmayan ülkelerde Ramazan ayı nasıl kutlanıyor?

Aslına bakarsanız, Müslüman nüfusun azınlıkta olduğu ülkelerde Ramazan ayı genelde yalnızca topluluk içinde, nispeten özel bir biçimde kutlanıyor. Bu ülkelerde yaşayan Müslümanlar oruç tutar, birbirinin Ramazan’ını kutlar ve iftar ya da sahur için birbirlerini evlerinde ağırlayabilirler. Camiler ve topluluk merkezlerinde büyük çaplı iftar etkinlikleri düzenlenebilir.

Fakat bazı ülkelerdeki Müslüman topluluklar, Ramazan geleneklerini coşkuyla yaşatmaya devam ediyor. Bu anlamda iki ülke özellikle öne çıkıyor. Haydi onları görelim:

1. Arnavutluk

Arnavutluk, içinde Müslüman halkları bulunduran bir ülke. Ramazan ayının gelmesiyle birlikte bu Müslüman halklar, oldukça dikkat çekici bazı kutlamalar yapmaya başlıyor.

Arnavutluk’un Müslüman halkları, Ramazan ayını müzikle, ritimle ve bolca hareketle kutluyor. Ramazan ayı boyunca sokaklarda davul çalıp coşkulu şarkılar eşliğinde geziyorlar. Çaldıkları davul da, Türkiye’de bildiğimiz Ramazan davulunun aynısı!

Sokaktaki Ramazan şenlikleri, Müslüman topluluklar arasındaki bağların güçlenmesi için de bir fırsat yaratıyor. Arnavutluk’ta yaşayan Müslüman aileler, sokaklarda şarkı söyleyip davul çalan insanları duyduklarında onları iftar için evlerine davet edebiliyorlar. Dolayısıyla yaşanan eğlenceye ek olarak, birliktelik ve dayanışma duyguları da gelişmiş oluyor.

2. Güney Afrika

Müslümanların çoğunlukta olduğu coğrafyadan epey uzakta bulunan Güney Afrika, Ramazan ayının bitişini kutlamak için oldukça ilginç bir geleneğe sahip. 

Hicrî takvimde ayların sonunu ve başını, Ay’ın evreleri belirler. Ay hilal evresine girdiğinde, Hicrî takvimde bir ay biter ve bir diğeri başlar. Aynısı Ramazan ayı için de geçerlidir. Hilalin görülmesiyle birlikte Ramazan ayının sona erdiği kesinleşir.

Güney Afrika’da sırf bu duruma özel olarak “maan kykers” adı verilen kişiler görevlendiriliyor. Bu kelime, Afrikaans dilinde “Ay’ı izleyenler” anlamına geliyor. Güney Afrika’da bulunan Müslüman halk, her Ramazan ayının sonunda hilali görmek için başkent Cape Town’a geliyor. Müslüman Yargı Konseyi tarafından seçilen “maan kykers” adlı kişilerin görevi ise, hilalin görüldüğünü ve Ramazan ayının sona erdiğini resmi olarak ilan etmek. Bunun için de elbette Cape Town’da gökyüzünü en güzel şekilde gözetleyebilecekleri yerlerde bekliyorlar.

Farklı ülkelerde Ramazan ayında yaşananlar hakkında devamlı sorulardan biri de, kutup bölgelerinde Ramazan ayında ne yapılacağı. Bu soru en başta biraz garip hatta komik gelebilir, fakat düzgün bir cevabı var elbette.

Biliyoruz ki Ramazan ayının en önemli unsuru olan oruç, her gün gecenin sona ermeye başladığı imsak vaktinde başlar ve akşamın başladığı iftar vaktinde sona erer. Fakat kutuplarda yılın bir yarısı boyunca yalnızca sabah, diğer yarısı boyunca da yalnızca akşam yaşanıyor! O halde bir Müslüman, kutuplarda Ramazan ayında oruç tutmak isterse ne yapmalı?

İslam dininde bu sorunun cevabı, ibadet vakitlerinin kıyaslama yoluyla belirlenmesi yönünde. Yani kutuplarda bulunan bir Müslüman, oruç süreleri için normal bir gece-gündüz döngüsü yaşanan en yakın ülke, kendi anavatanı veya Mekke gibi bir yeri esas alarak gün içinde oruca ne zaman başlayıp ne zaman son vereceğini buna göre belirleyebilir.

İşte farklı ülkelerde Ramazan gelenekleri hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları:

Ramazan ayı nasıl karşılanır?

Ramazan ayının karşılanması, ülkeden ülkeye değişir. Fakat Müslüman çoğunluğa sahip birçok ülkede Ramazan ayı; sokakların süslenmesiyle, Ramazan’a özel yiyeceklerin hazırlanmasıyla ve Müslüman toplulukların sahur veya iftar için bir araya gelmesiyle karşılanır.

Orucun amacı nedir?

Oruç ibadetinin en temel amacı, insanın iradesini kuvvetlenmektir. Gün boyu yemekten ve içmekten uzak durarak sabır duygusu geliştirilir. Aynı zamanda oruç sayesinde, her zaman yiyeceğe veya içeceğe erişimi olmayan insanların daha iyi anlaşılması da hedeflenebilir.

Ramazan ne demek?

Ramazan kelimesi, Arapça “kuru sıcak” anlamına gelen bir kökten türemiştir. Hicrî takvimin dokuzuncu ayı olan Ramazan ayı, İslam’a göre ayetlerin inmeye başladığı aydır. İbadet olarak bu ay boyunca Müslümanların oruç tutması gerekir.

Müslümanlar için Ramazan ayı niçin önemlidir?

Ramazan ayı, İslam’a göre Kur’an’ın ayetlerinin inmeye başladığı ay olduğu için önemlidir. Müslümanların Ramazan ayı boyunca oruç tutması, İslam’ın beş şartından biridir.

Novakid’de hem ebeveynler hem de çocuklar için en çok merak edilen konularda bilgiler veriyoruz. Novakid, çocuklar için İngilizceyi eğlenceli ve interaktif bir şekilde öğretmek için tasarlanmıştır. Aşağıdaki videomuzda bu eşsiz eğitim modelimizi inceleyebilirsiniz: