Çocuklarda özgüven geliştirme: Uzman yorumları ve tavsiyeler!

Çocukların yaşı ilerledikçe kişilik özellikleri de gelişir. Bu, çocuk gelişiminin duygusal boyutunu oluşturur. Çocuğun sağlıklı bir hayat sürebilmesi için de, ebeveynler tarafından bazı özelliklerin desteklenmesi uygun olur.

Çocukların duygusal olarak mutlaka edinmesi gereken bir özellik de özgüvendir. Fakat çocuklarda özgüven geliştirme, ebeveynler için çok da basit görünmeyebilir. Ebeveynlerin aklında bu konuya dair sorular olması gayet doğaldır.

Klinik Psikolog Gülizar Şehitoğlu adında uzmanın eşliğinde, eğer çocuklarda özgüven geliştirme, çocuklarda özgüven eksikliğiyle başa çıkma, çocuğun özgüvenini destekleme gibi konular hakkında sorularınız varsa doğru yerdesiniz. Bu içeriğimizde çocuklarda özgüvenle ilgili bilmeniz gereken her şeyi anlatacağız. Haydi başlayalım!

1. İyi bir rol model olmak

Çocuklarda özgüven geliştirme konusunda ebeveynlere verilen başlıca tavsiye, çocuklara iyi bir rol model olmak. Uzmanlar bu durumu şu şekilde açıklıyor:

“Çocuklar yaşamı deneyimleyerek öğrenirler. Bu, mükemmel gibi görünmeniz gerektiği anlamına gelmez. İnsan olmanın doğasında deneyerek öğrenmek vardır. Bizim yaşamı nasıl deneyimlediğimiz, yaşadığımız zorluklarda gösterdiğimiz cesaret ve işlevsel baş etme sistemleri çocuklar tarafından uzun vadede içselleştirilir.”

Unutmamalıyız ki çocukların hayattaki ilk öğretmenleri, ebeveynleridir. Buna ek olarak, her ne kadar çok fark edemesek de çocuklar aslında çok iyi gözlem yeteneklerine sahiptir. Çocuklar, ebeveynlerini yaparken izledikleri birçok şeyi kendileri de öğrenirler. Elbette buna yalnızca fiziksel hareketler değil, aynı zamanda tavırlar da dahildir. Bu da demek oluyor ki ebeveynlerinin özgüvenli davrandığını görmek, çocuğun kendi özgüvenini arttırmasını sağlayacaktır.

2. Çocuğu yeni şeyler denemeye teşvik etmek

Çocuklarda özgüvenin, yeni kabiliyetler edinmekte önemli bir role sahip olduğunu söyledik. Aslına bakarsanız bu, tek taraflı bir ilişki değil. Özgüvenli olmak yeni yetenekler edinebilmeyi sağladığı gibi, yeni yetenekler edinmek de özgüven geliştirmeye yardımcı olabilir. Uzmanlar; yeni becerilere ulaşmanın, çocuklara kendilerini yetenekli hissettireceğini ve her türlü zorluğun üstesinden gelebileceklerine dair güven kazandıracağını söylüyor.

3. Çocuğun hata yapmasına yeterince alan tanımak

Belki en başta kulağa biraz tuhaf gelecek, ancak hata yapmak da çocuklarda özgüven arttırmada oldukça önemli bir yere sahiptir. 

Genellikle hata yapmanın çocuklar için moral bozucu bir şey olduğunu düşünürüz. Çocuklar hata yapınca utanacaklarını ve özgüvenlerinin kırılacağını, bu sebeple hata yapmamayı öğrenmeleri gerektiğini zannedebiliriz. Ancak uzmanlar böyle düşünmüyor. Çocuğunuzu başarısızlıktan koruma isteği oldukça doğaldır, fakat deneme-yanılmanın çocukların öğrenme yolu olduğunu da unutmamalıyız. Uzmanların aktardığına göre önemli olan, bir şeyi tek seferde doğru yapabilmek değil; motivasyonumuzu sürdürebilmek.

Bu bilgi, ebeveynlerin çocuğun hatalarına verdikleri tepkiye de yansımalı elbet. Hata yaptığında çocuğa bağırmak veya kızmak, hiçbir zaman yapılmaması gereken davranışlardır. Fakat hata hiç yapılmamış gibi davranmak da pek yardımcı olmayabilir. Bunun yerine çocuğa hata yapmanın normal olduğunu ve öğrenmek için gerekli olduğunu hissettirmek, özgüven arttırmakta daha etkili olacaktır.

4. Çocuğun çabalarını fark etmek ve onu cesaretlendirmek

Çocuklarda özgüven geliştirmenin bir diğer olmazsa olmazı da motivasyondur. Motivasyonun birincil koşulu ise çabaların fark edilmesi ve takdir edilmesidir. Daha önceden de dediğimiz gibi, çocukların bazı alanlarda diğerlerine kıyasla başarısız olması gayet normaldir. Ancak önemli olan, hemen pes etmeyip elinden geleni yapmaktır. Bunun için de çocuklar, en başta ebeveynlerinin kendilerine güvendiğini hissetmelidir. Bu sayede devamlı bir motivasyonları olacak ve özgüvenleri gelişecektir.

Elbette çocuğunuzun çabalarını takdir ettiğinizi göstermenin en iyi yolu sözlü iletişimdir. Çocuğunuz daha önce yapamadığı bir şeyde ilerleme katettiğinde bunu açıkça övmekten çekinmeyin. Basit bir “Aferin!” sözü bile çocuğunuzun kendisini çok daha iyi hissetmesini sağlayacak ve özgüven geliştirmesine yardımcı olacaktır.

5. Çocuk için kısa ve uzun vadeli hedefler belirlemek

Çocuklarda özgüven arttırmakta çok önemli olan bir diğer unsur da hedefe ulaşma duygusudur. Çocuklar, önem verdikleri bir hedefe ulaşabildiklerini hissettiklerinde kendilerine olan güvenleri artar. Bu durumu uzmanlar şu şekilde anlatıyor:

“Hem büyük hem de küçük hedefleri açıklamak ve bunları başarmak, çocukları güçlü hissettirir. Çocuğunuzun istek ve hayallerini gerçekleştirmek için bir liste yapmalarını teşvik ederek, daha uzun vadeli hedefleri gerçekçi kılmak konusunda yardımcı olmaya çalışın. Bu, ilgilerini onaylamakla kalmaz, aynı zamanda hayat boyu hedeflerine ulaşmak için ihtiyaçları olan becerileri öğrenmelerine yardımcı olur.”

Çocuklarda özgüven geliştirme için hedef listesi belirlerken, çocuğun ilgi alanlarını da göz önünde bulundurursanız daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz. Örneğin, çocuğunuz futbola ilgiliyse 5 gol atmak, resim çizmeye ilgiliyse büyük bir manzara resmi çizmek gibi hedefler belirleyebilirsiniz. Böylece aynı anda çocuğun hem yetenekleri, hem de özgüveni gelişir.

6. Çocuğa her koşulda sevgi göstermek

Özgüven arttırma için ebeveynlerin yapması gereken belki de en önemli şey ise, çocuğa her daim sevildiğini hissettirmek. Çocuğunuz büyük bir hata yapsa dahi bunu anlayışla ve sevgiyle karşılamalı, ona her şeyin yolunda olduğunu hissettirmelisiniz. Böylece çocuk, ne olursa olsun her zaman arkasında onu destekleyen ve çok seven ebeveynlerinin olduğunu bilecek, özgüveni giderek kuvvetlenecektir.