Çocukta kekeleme sorununa nasıl destek olunabilir? Ebeveynler çocuk kekemeliği konusunda ne yapabilir?

Çocuk kekemeliği konusundaki pratik tavsiyelerimizden bahsetmeden önce, bu problemin ne olduğunu yeterince iyi anlamalıyız. Dolayısıyla en başta çocuk kekemeliği hakkında birtakım temel bilgilerden bahsedelim.

Fakat öncelikle, “Kekemelik neden olur?”, “Çocuklar neden kekeler?” gibi soruları bu yazıda cevaplamamızın uygun olmayacağını belirtmeliyiz. Çocukta kekeleme sorunu, birçok farklı sebepten kaynaklanabilir ve bu sebepler kişiden kişiye değişir. Dolayısıyla çocuk kekemeliğinin nedenleri, her zaman uzmanlara danışılarak öğrenilmelidir.

Biz bunun yerine, çocuk kekemeliğini daha iyi anlayabilmek için, kekemelik sorununu genel olarak tanıtacağız. Bilgilerimizi inceleyelim:

Kekemelik nedir?

Kekemelik, normal konuşma düzenindeki bozulmalarla kendini gösteren bir sorundur. Bu bozulmalar; özellikle kelimelerin başındaki seslerin ve hecelerin tekrarlanmasını, konuşma sırasında doğal olmayan duraksamaları, konuşma hızının dengesiz bir biçimde artıp azalmasını içerir.

Kekemelik hangi yaşlarda görülür?

Aslına bakarsanız, kekemelik yetişkinler de dair her yaş grubundan insanda görülebilen bir sorundur. Ancak en sık olarak 2 ila 6 yaş arasındaki çocuklarda kendini gösterir. Bu durumda çocuk kekemeliğinden bahsedebiliriz.

Buna ek olarak, özellikle de bahsedilen yaş aralığındaki bir çocukta kekeleme durumunun görülmesi kendi başına anormal bir durum olarak görülmemelidir. Birçok çocukta kekeleme, çocuğun iletişimsel becerilerinin gelişiminin doğal bir parçasıdır ve yaş ilerledikçe ortadan kaybolur. Küçük yaştaki çocuklar, sesleri ve kelimeleri birleştirerek cümleler kurmayı aşama aşama öğrenirler. Dolayısıyla çocuk kekemeliği, bir noktaya kadar çocuk gelişiminin doğal bir parçası olarak görülebilir.

Ancak elbette, çocuklarda kekeleme her ne kadar belirli bir aşamaya kadar normal olsa da, kekeleme sıklığının artması ve çocuğun yaşının ilerlemesine rağmen sorunun devam etmesi gibi durumlarda uzman yardımı almak gerekebilir. 

Çocuklarda kekeleme çeşitleri nelerdir?

Bütün bunlara ek olarak, kekelemenin üç farklı çeşide ayrıldığını bilmemiz gerekir. Bu üç kekemelik çeşidini bilmek, çocukta kekeleme sorunuyla doğru bir şekilde yardımcı olabilmek için önemlidir. İşte kekeleme çeşitleri:

• Gelişimsel kekemelik: En yaygın görülen çocuk kekemeliği türüdür. Çocukların dil becerilerinin gelişiminin bir parçası olarak ortaya çıkar. Bu türdeki kekemelik, genellikle çocuğun yaşının ilerlemesiyle kendi kendine kaybolur.
• Nörojenik kekemelik: Sinir sistemindeki sıkıntılardan dolayı ortaya çıkan kekemeliktir türüdür. Beyin ve sinirlerle alakalı olması sebebiyle, çocuklarda bilişsel gelişim sorunlarına dahil olarak görülebilir. 
• Psikojenik kekemelik: Psikolojik sorunlar sebebiyle ortaya çıkan nadir bir kekemelik türüdür. Yetişkinlerde de görülmesi mümkündür. Genellikle travma, stres, kaygı bozukluğu gibi sorunlarla eş zamanlı görülür.

Çocukta kekeleme sorunu konusunda ne zaman uzman yardımı alınması gerektiğini bilmek için, çocuk kekemeliğinin belirtilerini tanımak gerekir. Çocuk kekemeliğinin temel belirtileri, şu şekildedir:

• Bir kelimeye, ifadeye veya cümleye başlarken zorluk çekmek.
• Bazı sesleri, heceleri ve kelimeleri sık sık tekrarlamak. Çocuk kekemeliğinde özellikle kelimelerin en başındaki sesler sık tekrarlanabilir.
• Kelimeleri bütün olarak veya parçalar halinde uzatmak
• Kelimeleri söylerken sık sık duraksamak.
• Cümle kurarken bazı kelimeleri veya heceleri atlamak.
• Kelimeleri söylerken yüzü veya vücudun üst kısmını kasmak.
• Konuşurken yoğun bir gerginlik hissi.
• Konuşurken yüzde tik oluşması.
• Konuşma sırasında nefes alma problemleri yaşamak.

Belirtileri zamanında fark etmek, çocukta kekeleme sorununun erkenden çözüme kavuşturulabilmesi açısından oldukça önemlidir. Eğer bu tarz belirtilere sık sık rastlıyorsanız, çocuk kekemeliği konusunda bir uzmandan yardım almanız gerekebilir. 

Çocuklarda kekeleme hakkında temel bilgilerden ve belirtilerden bahsettiğimize göre, bu konuda ebeveynlerin ne yapması gerektiğini anlatmaya başlayabiliriz. 

Elbette çocuk kekemeliği sorunu için ebeveynlerin yapabileceği en doğru şey, bir uzmana başvurmak olur. Fakat bunun yanı sıra çocuğun aile ortamında da destek görmesi gerekmektedir. O halde “Kekeleyen çocuğa nasıl davranılmalı?” sorusunu cevaplayalım.

Her şeyden önce ebeveynler, kekeleyen çocuğa yönelik destekleyici bir tavır sergilemelidir. Kekeleyen çocuğa her zaman kibar ve rahatlatıcı tepkiler verilmelidir. Bu temel adımı yerine getirmemek, çocuklarda özgüven eksikliği sorununun yoğunlaşmasına sebep olacaktır.

Ebeveynler daima şefkatli davranışlar sergilediklerinden emin olduktan sonra, çocuk kekemeliğine yönelik olarak aşağıdaki prensipler takip edilebilir:

• Çocuğunuza uygun bir seviyeye inerek rahat bir ortam yaratın. Çocukta kekeleme sorunu, zorlayıcı konuşmalarda yoğunlaşacaktır. Dolayısıyla çocukla konuşurken kelimeler dikkatli seçilmeli, cümleler basit tutulmalı ve ifadeler kafa karıştırıcı olmamalıdır.
• “Doğru” konuşma baskısını kaldırın. Çocuk her kekelediğinde onu bölerek hatasını düzeltmesini söylemek, çocuk kekemeliği konusunda zararlı bir davranıştır. Çocuğunuz mutlaka elinden gelenin en iyisini deniyor olacaktır; yaptığı hataları hoşgörüyle karşılamak gerekir.
• Tüm dikkatinizi çocuğunuza verin. Çocuğunuz sizinle konuşurken başka bir şeyle ilgilenmeyin. Çocuğunuz, kendisiyle ilgilendiğinizin farkında olursa genel anlamda daha rahat bir konuşma ortamı oluşacaktır.
• Çocuğunuzun size söylediği şeyleri övün. Bu sayede çocuğun kendine olan güveni artacak ve sizinle konuşurken kendini daha rahat hissedecektir. Bunu yaparak az önce bahsettiğimiz özgüven eksikliği sorununun da önüne geçmiş olursunuz.

İşte çocukta kekemelik hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları:

Çocuğum kekeliyor ne yapmalıyım?

Çocukta kekemelik görüldüğünce yapılabilecek en iyi şey uzman yardımı almaktır. Bunun dışında ebeveynler çocuğu desteklemeli, onunla sağlıklı iletişim kurmalı, rahatça konuşabilmesini sağlamalı ve özgüven eksikliği hissetmemesine uğraşmalıdır.

Çocuklarda kekemelik nasıl geçer?

Çocuklarda kekemeliğin geçmesi, kekemeliğin çeşidine bağlıdır. Gelişimsel olarak adlandırılan kekemelik, genelde yaşla birlikte kendi kendine geçer. Nörojenik ve psikojenik türdeki kekemeliklerin geçmesi içinse uzman yardımında tedavi alınması gerekir.

Kekelemeye başlayan çocuğa nasıl davranmalı?

Kekeleyen çocuğa karşı daima destekleyici ve sabırlı olmak gerekir. Çocuğun hataları sürekli düzeltilmemeli, kekemelik problemi çocuğa fazla hissettirilmemelidir. Sağlıklı bir iletişim ortamı kurarak çocuğun rahatça konuşma pratiği yapmasına olanak sağlanmalıdır.

5 yaşındaki çocuğun kekelemesi normal mi?

5 yaş, çocuk gelişiminde dil becerilerinin halen gelişmekte olduğu bir dönem olduğu için bu yaştaki bir çocuğun kekelemesi normal olabilir. Ancak kekelemeler fazla sık görülüyorsa ve çocuğun yaşam kalitesini etkiliyorsa mutlaka bir uzmana danışılması gerekir.

Hangi kekemelik kalıcıdır?

Kekemeliğin kalıcılığı kişiden kişiye değişmektedir. Ancak sinir sistemi sorunlarından kaynaklanan, “nörojenik” olarak adlandırılan kekemelik çeşidinin kalıcı olma ihtimali diğer kekemelik türlerine göre daha fazladır. 

Çocuklarda konuşurken takılma nasıl geçer?

Çocuklarda konuşurken takılma problemi, yaş ile beraber dil becerileri gelişeceğinden kendi kendine geçebilir. Ancak sorun fazla sık yaşanıyorsa ve uzun süredir geçmiyorsa bir uzman yardımında tedavi programına başlamak gerekebilir.

Çocuklarda iletişimsel becerilerin gelişiminde ortaya çıkan kekemelik gibi sorunları çözmek oldukça önemlidir. İletişim becerilerinin gelişimini desteklemenin en iyi yollarından biri de yabancı dil öğrenmektir. Eğer siz de çocuğunuzun İngilizce öğrenmesini isterseniz, online İngilizce derslerimizden faydalanabilirsiniz. Üstelik deneme dersimiz ücretsiz!