12 min Fotosentez nedir? Fotosentez ve klorofil hakkında bilinmesi gerekenler!
Bütün canlılar hücre adını verdiğimiz küçük yapı taşlarından oluşur. Göremeyeceğimiz kadar küçük olan bu hücrelerin binlercesi, bir araya gelerek kaslarımızı, derimizi, organlarımızı ve daha fazlasını oluşturur.
Bitkilerde ise hücre yapısı, insanlarınkinden daha farklıdır. Ancak, bitkiler de tıpkı insanlar gibi gözle görülemeyecek minik hücrelerden meydana gelir ve bu hücreleri de daha küçük ve çeşitli organeller oluşturur.
Bitkilerin hücresini oluşturan organeller arasında en önemlilerinden bir tanesi kloroplasttır. Kloroplast organelinin içinde bulunan klorofil, bitkilerin yeşil renkte olmasını sağlar ve bundan daha önemlisi, fotosentez yapmaları için bir aracı olur.
Peki fotosentez ve klorofil nedir? Klorofil ne işe yarar ve yaşamsal faaliyetlerimiz için neden önemlidir? Sizler için makalemizde bu soruların cevaplarını aradık. Hazırsanız başlayalım.
Fotosentez nedir ve neden önemlidir?
Biz canlılar, hayatta kalmak için enerjiye ihtiyaç duyarız. Enerji sayesinde yaşamsal faaliyetlerimizi yerine getirebilir ve vücut fonksiyonlarımızdan faydalanırız.
Enerji ihtiyacımızı ise meyve ve sebze gibi besinlerden karşılayabiliriz. Peki ya meyve ve sebzeler enerji ihtiyaçlarını nereden karşılarlar? Enerjiyi başka kaynaklardan edinmek zorunda olan insanların aksine, bitkiler kendi enerjilerini kendileri üretirler. Bu sürece de fotosentez denir.
Fotosentez, yaprakların içindeki minik hücreler aracılığıyla gerçekleşen kimyasal bir işlemdir. Bitkiler bu işlem için üç bileşene ihtiyaç duyarlar: Karbondioksit, su ve güneş ışığı.
Bu sürecin işleyebilmesi için bitkilerin önce yapraklarından karbondioksit gazını emmesi gerekir. Tıpkı bizim oksijen solumamız gibi! Bununla birlikte, kökler tarafından emilen su, bitkinin yaprağına iletilir ve güneş ışığı da yine bitkinin yaprakları aracılığıyla alınır.
Bu adımın sonrasında bitkilerin yapraklarındaki kloroplastta bulunan klorofil, güneşten gelen ışık enerjisini yakalayarak karbondioksit ve suyu oksijen ve glikoza (bir şeker türü) çevirir.
Bitkiler ihtiyacı olmayan oksijenin büyük bir çoğunluğunu solumamız için havaya bırakır. Glikoz ise bitkinin içerisinde besin olarak kalır. Böylece bitkiler, glikoz sayesinde daha fazla meyve, sebze, yaprak veya bitki oluşturabilirler.
Klorofil nedir?
Klorofil, bitki hücrelerindeki kloroplast içerisinde bulunan ve onlara yeşil rengini veren bir pigmenttir. Aynı zamanda klorofil, fotosentez sürecinde hayati bir önem taşır.
Yeşil bitkiler, içerisinde bulundurduğu mineraller ve vitaminler sayesinde oldukça faydalıdır. Bu yüzden sık sık bitkisel besinler tüketmemiz gerekmektedir. Aynı zamanda klorofil pigmenti de bize birtakım faydalar sunabilir. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
- Kansere yol açan bazı kimyasalları önlemeye katkı sağlar.
- Kalp ve damar hastalıklarına yakalanma tehlikesini düşürür.
- Bağışıklık sisteminin güçlenmesine katkı sağlar.
- Diş eti iltihabı oluşumuna engel olur.
- Nefesi yeniler, ağız kokusunu giderir.
- Östrojen üretimini destekler.
- Akne ve sivilce oluşumunu engeller.
- Kilo vermeye karşı etkilidir.
- Kötü kolesterolün azalmasında etkilidir.
- Solunum yolu enfeksiyonlarını engeller.
- Öksürüğün giderilmesine yardımcı olur.
Gördünüz mü? Klorofil yalnızca oksijen üretimine değil, tüketildiğinde de vücudumuza birçok fayda sağlıyor.
Klorofil pigmenti nerede bulunur?
Klorofil pigmenti, gün içinde tükettiğimiz birçok yeşil renkli sebzenin içinde bulunabilir. Bu yeşil sebzelerin suyunu sıkıp rahatça tüketebileceğiniz sıvı klorofil elde edebilirsiniz. Peki bu besinler hangileriymiş onu görelim:
- Ispanak
- Pazı
- Marul
- Brokoli
- Kuşkonmaz
- Yeşil fasulye
- Maydanoz
- Dereotu
- Roka
- Tere
- Yeşil lahana
- Yeşil çay
Ancak bu bitki türlerini tek başına tüketmenin sağlıklı bir diyet için tek başına yeterli olmadığını hatırlatmakta fayda var. Bitkilerin içindeki minerallerin insan sağlığı için ne kadar önemli olduğunu bilsek de diğer besin türlerindeki protein, kalsiyum ve diğer vitamin türleri gibi bileşikler de insan sağlığı için oldukça gereklidir.
Fotosentez yapmayan bitkiler
Bitkilerin büyük bir çoğunluğu fotosentez yaptığından bizim hayatımızda önemli bir rol oynarlar. Ancak doğada fotosentez yapmayan bitkiler de bulunur.
Klorofil eksikliği ya da fotosentez sisteminde bulunan herhangi bir işlev bozukluğu nedeniyle fotosentez yapamayan bu bitkiler başka bitkilerden beslenirler. Bu da onların parazit bitkiler olarak adlandırılmasına neden olur.
Bazı bitkilerin kırmızı, sarı ya da mor yaprakları olabilir. Bu onların fotosentez yapmadıkları anlamına gelmez. Bunun sebebi, bu bitkilerde fotosentezi sağlayan klorofil bulunsa da yeşil rengi örten başka renk pigmentleri de olmasıdır.
Fotosentez yapmayan bitkiler ise doğada oldukça nadir bulunur. Bitkilerin neredeyse tümünün en önemli görevlerinden birinin klorofil aracılığıyla fotosentez yapmak olduğunu unutmayalım.
Hatta yalnızca yeryüzünde bulunan bitkiler değil, bazı tatlı su bitkileri ya da deniz altında bulunan deniz otu, deniz çayırı gibi bitkiler de fotosentez döngüsünde büyük bir rol oynarlar.
Mantarlar ise sanılanın aksine, bir bitki çeşidi değil ayrı bir canlı türüdür. Bu nedenle mantarların fotosentez yapması mümkün değildir ve kendi besinin kendi üreten canlılar arasında değillerdir.
Fotosentez çocuklarla nasıl keşfedilir?
“Fotosentez nedir?”, “Fotosentez yapan canlılar nelerdir?”, “Klorofil ne işe yarar?” gibi soruların cevaplarını verdik. Ancak, bu tarz konuların çocuklar için daha akılda kalıcı olabilmesi için çeşitli yöntemlere başvurmak gerekiyor. İşte bunlardan bazıları:
- Belgesel izlemek
Bitkilerin dünyasını ve doğal yaşamı çocuklarınızla beraber keşfetmenin en eğlenceli ve öğretici yollarından bir tanesi belgesel izlemek. Bunun için çocuklarınız kadar sizin de ilginizi çekecek farklı belgesel türleri için çeşitli YouTube kanallarını veya televizyon programlarına göz atmayı unutmayın.
- Deney yapmak
Deney yapmak ise çocuklar için yeni şeyler öğrenmenin en keyifli yöntemlerinden. Bu gibi interaktif yöntemler, çocuklar için eğlenceli bir zaman geçirme aracı olmasının yanı sıra, akılda kalıcılık açısından da oldukça verimlidir.
- Kitap okumak
Bunların yanı sıra, çocuklara fotosentezi ya da diğer doğal döngüleri renkli ve detaylı bir şekilde açıklayan öğretici kitapları da tercih edebilirsiniz.
Bu tarz kitaplar, çocukların bilgiye erişimini kolaylaştırabileceği gibi çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırma konusunda da pozitif bir rol oynar.
- Soru cevap etkinliği yapmak
Çocuklarla bitkilerin dünyasını keşfedip “Fotosentez nedir, klorofil ne işe yarar?” gibi soruları cevaplandırdıktan sonra onların bildiklerini test etmek için soru cevap etkinlikleri düzenleyebilirsiniz.
- İnternetteki içerikleri keşfetmek
İnternet, günümüzde bilgi edinmenin en verimli yollarından. Elbette internetteki birçok platformda da fotosentez ve klorofil hakkında gerekli birtakım bilgiler mevcut.
İşte fotosentez ile ilgili internetteki İngilizce çalışma etkinliklerinden ve bilgi kaynaklarından bazıları: ‘Plants Need..’ çalışma kağıdı, çocuklar için fotosentez videosu, fotosentez PowerPoint sunusu, fotosentez çalışma kağıdı.
Sıkça sorulan sorular
Makalemizin sonuna gelmeden önce diğer birçok yazımızda yer verdiğimiz gibi bu yazımızda da konuyla ilgili sık sık sorulan sorulara ve cevaplara yer verdik.
Klorofil nedir ve çocuklar için neden önemlidir?
Klorofil bitkilere yeşil rengini veren ve fotosentez yapmalarını sağlayan bir pigmenttir. Doğal döngüleri, bitkilerin dünyasını ve çevremizi daha iyi tanımaları açısından klorofili ve klorofilin rolünü anlamak çocuklar için önemlidir.
Fotosentez ve klorofil çocuklara nasıl anlatılabilir?
Fotosentez ve klorofili çocuklara anlatmak için bazı makaleler okuyabilir, onlarla birlikte bazı eğitici içerikler izleyebilir veya internette araştırmalar yapabilirsiniz.
Klorofilin çocuklar için günlük yaşamdaki önemi nedir?
Klorofil yalnızca çocuklar için değil yetişkinler için de oksijen tüketimi açısından hayati bir önem taşır. Aynı zamanda klorofil içerikli besin tüketimi de vücudumuza birçok fayda sağlar.
Bitkilerdeki klorofilin görevleri çocuklar için nasıl basitleştirilebilir?
Konu anlatımını hikaye haline getirmek, görsel bulunduran eğitici içerikler tercih etmek veya eğitimi oyun haline getirmek çocuklar için klorofilin görevleri konusunu daha basit hale getirebilir.
Fotosentez süreci ve klorofilin çocuklar için örnekleri nasıl görselleştirilebilir?
Yakın çevrede bulunan fotosentez yapan canlıları incelemek, internetten görseller edinmek ve verimli görsel içerikler bulunduran belgeselleri seyretmek bunun için en etkili yöntemler olabilir.
Klorofil ve fotosentez nedir: Quiz!
Bitkilerin dünyasına girip klorofil ve fotosentezin ne olduğunu keşfettiğimize göre neler öğrendiğimize göz atmanın vakti geldi. Öyleyse hazırsanız klorofil ve fotosentezle ilgili hazırladığımız quize göz atalım.
Novakid’le tanışın!
Novakid’de çocuklarla ilgili ebeveynlerin işine yarayacak birçok konu hakkında makale var!. Bununla birlikte online İngilizce kurslarımızla çocuklara İngilizceyi öğretirken sevdiriyoruz. Siz de hemen şimdi, ilk deneme dersimizden ücretsiz faydalanın!
