7 dk. Kaba ve ince motor becerileri nelerdir, çocuklarda nasıl aktivitelerle geliştirilir?
Motor yetenekleri, vücudun kaslarının bir kısmı hareket ettirilerek yapılan koşma, yürüme, eşya tutma, yazı yazma, bisiklet sürme gibi aktivitelerdir. Motor becerilerinin gelişimi, çocukların fiziksel gelişimi içerisinde büyük bir rol oynar.
Bu yazımızda motor becerilerini ikiye ayırarak ince ve kaba motor becerilerinin detaylarından bahsedeceğiz. Çocukların hangi motor yeteneklerini aşağı yukarı kaç yaşında edindiğinden, motor becerilerin gelişmesi için yapabileceğiniz eğlenceli aktivitelerden söz edeceğiz. Haydi öğrenelim!
Motor beceri nedir?
Motor becerileri, yapılan aktiviteye göre ince ve kaba olarak ikiye ayrılıyor. Çocuğunuzun motor gelişim özelliklerini gözlemleyebilmeniz için bu farkı iyi anlayabilmeniz önemli.
İnce motor becerileri
İnce motor becerileri, çocukların oyuncakla oynama, kalem tutma, çizim yapma gibi küçük ve ince hareketleri yapmasıyla ilişkilidir. İnce motor becerilerinin tam olarak gelişimi 7 yaşa kadar sürebilir.
Bebekler 5-6 ay civarındayken ellerini kullanarak bazı objeleri tutmaya başlayabilirler. 6-12 ay arasında elle tutulan oyuncaklarla oynamaya başlayan bebekler, genellikle 18 aya gelene kadar bir bardaktan su içebilme, kalem tutup bir şeyler çizebilme gibi ince motor becerilerini edinirler.
Çocuklar 2-3 yaşlarına gelene kadar çizim yapmayı ve yazı yazmayı deneyebilirler, kavanoz açmayı ve bir kapı kolunu çevirmeyi öğrenebilirler. Genelde beş yaş civarına kadar çocuğun sağlak mı yoksa solak mı olduğu da anlaşılır.
Her çocuğun gelişim hızı ve süreci farklı olsa da ince motor gelişim kazanımlarını bu şekilde inceleyebilmemiz mümkün.
Kaba motor becerileri
Kaba motor becerileri ise, koşma, zıplama, tırmanma gibi büyük hareketlerle ilişkilidir. Bu becerilerin tam olarak gelişmesi genellikle 6 yaş dönemine denk gelir.
Bebekler, ilk 2 ay içerisinde bacaklarını ve kollarını sallayabilirler. 6 ila 8 ay aralığında ise bebekler, kısa süreliğine de olsa, bağımsız bir şekilde oturabilir ve uzanabilirler.
12 ila 18 ay arasında genellikle yürümeye başlamış olan bebekler, iki yaşlarına geldiklerinde küçük objelerin üzerinden zıplayabilir, küçük bir topu veya objeyi fırlatabilir, merdivenlerden çıkıp inebilirler. 2-3 yaş aralığında ise korkuluk tutmadan merdiven kullanma, engellerden kaçınma gibi kaba motor becerileri kendini gösterir. 3-5 yaşlar arasında oyun ekipmanlarına tırmanmaya ve denge aletinde yürüyebilmeye başlarlar.
Daha önce söylediğimiz gibi, her çocuğun gelişim süreci aynı şekilde işlemediğinden bu noktalar farklılık gösterebilir.
Çocuklar için ince motor etkinlikleri
Çocuğunuzun ince motor gelişim kazanımlarını desteklemek için aşağıda belirttiğimiz, çocuk doktorlarının da uyguladığı eğlenceli aktivitelerden yararlanabilirsiniz. Üstelik bu çocuk etkinliklerini evde yapmanız da mümkün!
Yapabileceklerinizin bahsettiğimiz aktivitelerle sınırlı olmadığını da hatırlatalım. Çocukların benzer yönlerine hitap eden farklı faaliyetler de geliştirebilir, çocuğunuzun ilgi alanına göre ona farklı oyunlar sunabilirsiniz.
Oyun hamuru
Oyun hamuru ile oynamak, çocukların el ve parmak kaslarını kullanmalarını sağlar. Bu aktivite, çocukların el-göz koordinasyonunu ve el kasını geliştirirken aynı zamanda yaratıcılık seviyelerini de artırır. Çocuklar hamur şekillendirirken, keserken ve buna benzer hareketler yaparken ince motor becerilerini kullanırlar ve geliştirirler.
İpe boncuk dizme
İpe boncuk dizmek, çocukların ince motor becerilerini geliştirmek için biçilmiş kaftan. Bu aktivite, çocuklara odaklanmayı, sabırlı olmayı öğretir ve aynı zamanda el-göz koordinasyonunu artırır. İpe boncuk dizme, çocukların el ve parmak kaslarını güçlendirir, bu da onları yazı yazma gibi daha karmaşık ince motor faaliyetlerine hazırlar.
Resim yapma
Resim yapmak çocukların yaratıcılıklarını ifade etmelerine olanak tanırken, aynı zamanda el-göz koordinasyonunu, dikkati ve konsantrasyonu da geliştirir. Fırça ve kalem kullanmak, çocukların el ve parmak kaslarını güçlendirir, bu da ileride kalem tutma becerilerini geliştirir. Kısacası resim yapmak çocukların ince motor yeteneklerini geliştirmekle kalmayıp aynı zamanda bilişsel gelişimlerine de katkıda bulunur.
Legoyla oynama
Çocuklar, lego oynarken küçük parçaları birleştirerek büyük yapılar inşa ederler. Bu faaliyet, el-göz koordinasyonunu, mekânsal farkındalığı ve problem çözme becerilerini geliştirir. Legoyla oynamak, çocukların el ve parmak kaslarını kullanmalarını da sağlayarak ince motor becerilerinin gelişmesine katkıda bulunur.
Kağıt yırtarak mozaik sanat yapma
Kağıt yırtma etkinliği, çocukların el kaslarını geliştirirken, koordinasyon ve odaklanma becerilerini de güçlendirir. Bu basit ama etkili faaliyet, çocukların iki elini de koordineli bir şekilde kullanmalarını sağlar. Çocuklar, kağıt yırtarak elde ettikleri parçaları ise ilginç bir mozaik eser üretmek için kullanarak yaratıcılıklarını da geliştirebilirler.
Origami (Kağıt katlama)
Origami, çocukların ellerini ve parmaklarını kullanarak kağıt katladıkları bir sanat formudur. Bu aktivite, çocukların ince motor becerilerini, el-göz koordinasyonunu ve dikkatlerini geliştirebilir. Çocuklar origami yaparken, parmak kasları güçlenir, ve bu da yazma ve çizim gibi diğer ince motor becerilerine katkı sağlar. Bunun yanında origami yaparken ürettikleri şekiller de yaratıcılıklarını destekler.
Çocuklar için kaba motor becerileri etkinlikleri
Çocuğunuzun büyük kas motor becerilerini desteklemek için aşağıdaki motor gelişimi ile ilgili oyunlardan faydalanabilirsiniz. Aşağıdaki çocuk aktivitelerini hem evde hem de dışarıda yapmanız mümkün.
Bahsettiğimiz aktivitelerden dilediğinizce ilham alıp kendinize uyarlamanızı, çocuğunuzun sevebileceği oyunlar üretmenizi de öneririz.
Top yakalama
Top atıp tutmak, çocukların kaba motor becerilerini geliştirir. Çocuklar topu yakalamaya çalışırken, koordinasyon, zamanlama ve denge becerilerini kullanırlar. Ayrıca, bu aktivite çocukların tepki sürelerini azaltıp hızlarını artırabilir. Top oynamak, çocukların kas gelişimine katkıda bulunur ve aynı zamanda oyuna bağlı olarak sosyal becerilerini, ekip çalışması anlayışını destekler.
Dans
Dans etmek, çocukların ritim duygusunu ve müzikle olan uyumunu geliştirirken aynı zamanda kaba motor becerilerini de güçlendirir. Dans, çocukların bedensel farkındalıklarını artırırarak onlara koordinasyon, denge ve esneklik kazandırır. Bu aktivite, çocukların enerjilerini atarken aynı zamanda keyifli bir vakit geçirmelerine de yardımcı olur.
Engelli parkurlar
Engelli parkurlar, çocukların kaba motor becerilerini, dengelerini ve koordinasyonlarını geliştiren mükemmel bir aktivitedir. Parkur boyunca koşmak, zıplamak, tırmanmak gibi farklı hareketler, çocukların bedensel farkındalıklarını artırır ve aynı zamanda problem çözme ve strateji geliştirme becerilerini de destekler.
Kendi evinizde sandalye, yastık, denge bandı gibi çeşitli nesneler kullanarak kendi engelli parkurunuzu oluşturabilirsiniz. Oluşturduğunuz parkurun çocuklar için güvenli olduğundan emin olmayı unutmayın.
Rol yapma
Rol yapma oyunları, çocukların kaba motor becerilerini kullanarak bedenleriyle ördek, robot, at veya uçak gibi farklı karakterlere bürünmelerini içerir. Bu tür oyunlar, çocukların yaratıcılıklarını ve hayal güçlerini geliştirirken bedensel hareket ve koordinasyon becerilerini de birbirinden çeşitli roller sayesinde artırır.
Futbol
Çocuğunuza futbol oynatmak da kaba motor becerilerini geliştirmek için en eğlenceli yollardan biridir. Kurallı bir futbol maçı yerine ona bir top ve bir hedef vererek topu ayağıyla hedefe atmasını istemeniz, çocuğunuzun keyifli vakit geçirirken büyük kas motor becerilerini de geliştirebilmesi için yeterli olacaktır.
İp atlama
İp atlamak, çocukların kaba motor becerilerini geliştiren harika bir egzersizdir. Bu aktivite, çocukların kas gücünü, denge ve koordinasyonunu artırabilir. Düzenli ip atlamak, çocukların fiziksel dayanıklılığına ve kalp sağlığına da katkıda bulunur.
Yoga
Çocuklar için yoga, vücut farkındalığı, esneklik, denge ve koordinasyonu geliştirebilir. Çocuklar, yoga yaparken farklı pozisyonları deneyerek vücutlarını daha iyi kontrol edebilirler. Yoga aynı zamanda çocukların rahatlamasına ve stresle başa çıkmasına da yardımcı olabilir. Çocuklar için yoga konulu içeriğimize göz atarak çocuğunuzun yogaya ilk adımlarını atmasına yardımcı olabilirsiniz.
Çocuklarda motor gelişimini nasıl teşvik edebilirsiniz?
Çocuklarda motor becerilerinin gelişimi, onların fiziksel, bilişsel ve sosyal gelişimleri için esastır. Peki çocuklarda motor gelişimini hızlandırabilmek için ebeveynler neler yapmalı?
Öncelikle çocukların doğal olarak oyun oynamayı sevdiğini unutmamamız lazım. Bu sebeple motor gelişimiyle ilgili oyunlar veya ilgi çekici aktiviteler, çocukların doğal olarak gelişmesini sağlayacaktır. Bunun için oyun üretirken renkli ve çekici malzemeler kullanabilir, oyunlaştırma yöntemlerinden faydalanabilir, aktiviteleri çocuklar için ilgi çekici hâle getirebilirsiniz.
Bir diğer önemli nokta ise düzenli çalışma. Çocuklar, düzenli olarak motor beceri aktiviteleri yaptıklarında daha hızlı öğrenir ve gelişirler. Bu sebeple günlük rutinlerinize bu tür faaliyetleri dahil ederek çocuğunuzun motor gelişimini eforsuz bir şekilde desteklemeniz mümkün.
Motor becerilerindeki eksiklikler nasıl anlaşılır?
Motor gelişimini geç tamamlayan çocuklar, çeşitli sorunlarla karşılaşabilirler. Bu durum, çocukların günlük aktivitelerinde zorluk yaşamalarına sebep olup gelişim süreçlerinde aksaklıklar oluşturabilir.
Kaba motor beceri gelişimindeki sorunları koordinasyon eksikliği, denge sorunları, düşme veya çarpma gibi problemler olarak tanımlayabiliriz. İnce motor yeteneklerinde ise düğme iliklemede veya kalem tutmada yaşanan güçlükler kendini gösterebilir. Bu gibi problemleri çocuğunuzun yaşıtlarının durumunu göz önüne alarak değerlendirip olası bir gelişim farklılığını anlayabilirsiniz.
Eğer çocuğunuzun motor gelişiminde bunun gibi aksaklıklar varsa, yaşı gelmesine rağmen yazımızın başında belirttiğimiz gelişim aşamalarından uzaksa bir uzmanla iletişime geçmelisiniz. Profesyonel bir değerlendirmeyle çocuğunuzun ihtiyaçlarını belirleyebilir, gelecekteki olası sorunları en aza indirebilirsiniz. Bu süreçte sunduğumuz motor becerileri aktivitelerini yaparak çocuğunuzun gelişimine katkıda bulunmanızı da öneririz.
Novakid’le tanışın!
Çocuğunuzun bilişsel gelişimine katkıda bulunmak için yabancı dil öğrenmek en etkili yöntemlerden bir tanesi. Online İngilizce kursumuz Novakid’de çocuklara ezberden uzak, oyun ve eğlence dolu, konuşma odaklı dersler veriyoruz.
Çocuklar için İngilizce öğrenmeyi eğlenceli hale getiren Novakid ile tanışın! Onların dil gelişimini nasıl desteklediğimizi görmek için aşağıdaki videoyu izleyin:
Siz de ilk deneme dersinizi ücretsiz alın ve çocuklar için İngilizce kursumuzu deneyin!
