Present perfect vs past simple: Ayırt etme yöntemleri ve kullanım yerleri 

Past simple, geçmişte gerçekleşip biten, etkisi devam etmeyen olaylardan veya durumlardan bahsederken kullandığımız zaman yapısıdır. 

Bu yapı ile cümle kurarken fiilin sonuna “-ed” takısını getiriyoruz. Eğer fiil düzensizse de fiilin ikinci hâlini kullanıyoruz (go-went gibi.) Düzensiz fiiller hakkında detaylı bilgi için ilgili yazımıza göz atabilirsiniz!

Örnek: I went to İstanbul last summer. (Geçen yaz İstanbul’a gittim.)

Bu yapıda yardımcı fiil olmadığı için ana fiil her öznede aynı şekilde kullanılır. Örnek olarak “play” fiilini alıp aşağıdaki tabloya göz atabiliriz.

Formül: Özne + fiilin 2. hâli + nesne (varsa)

Kullanım alanları

Gelin past simple tense yapısının kullanıldığı alanlara göz atalım.

• Belirli bir zamanda gerçekleşmiş olaylar

Olayın gerçekleştiği zamanı tam olarak belirterek past simple tense kullanabilirsiniz. Bunu yaparken “when” kalıbından da yararlanabilirsiniz.

Örnek: My father bought this computer in 2014. (Babam bu bilgisayarı 2014’te aldı.) 

• Geçmişte sürekli olan yapılan eylemler

Bu durumlar, bir eylemin geçmişte birden çok kez yapıldığını, bir nevi alışkanlık olduğunu belirtir. “Used to” yapısına benzeyen bir anlam taşır.

Örnek: I planted trees in my village when I was a kid. (Çocukken köyümde ağaçlar dikerdim.)

• Geçmişte birbirini takip eden eylemler

Bu durumlar, geçmişte gerçekleşmiş olan bir eylemin başka bir eylemi takip ettiğini belirtir. Böyle bir örnekte past perfect yapısını kullanmak da mümkündür.

Örnek: I finished my homework and then I watched a movie. (Ödevimi bitirdim ve sonra bir film izledim.)

Present perfect genel olarak şimdiden önce başlamış, fakat etkisi veya kendisi hâlâ devam eden olaylardan bahsetmek için kullanılır. Yeni bitmiş olaylardan bahsederken de bu zaman yapısını kullanabiliriz.

Present perfect ile cümle kurarken öncelikle “have” yardımcı fiilini özneye göre çekimleyerek cümleye yerleştiriyor, sonrasında ise fiilimizi de üçüncü hâlinde kullanıyoruz.

Örnek: It seems you have cleaned the windows! (Görünüşe göre pencereyi temizledin!)

“Yapmak” anlamına gelen “do” fiilini örnek olarak alarak present perfect tense için aşağıdaki gibi bir tablo kullanabiliriz.

Burada dikkat etmeniz gereken nokta şu: “He / she / it” öznelerini kullanırken “has” yardımcı fiilini, diğer öznelerde ise “have” yardımcı fiilini kullanıyoruz.

Formül: Özne + “have/has (not)” + fiilin 3. hâli + nesne (varsa)

For / since

“For” ve “since” edatları, present perfect tense kullanımını belli eden en önemli unsurlardandır. Bir eylemin ne kadar sürdüğünü veya ne zaman başladığını ifade etmek için kullanılırlar. Fakat bu edatları gördüğünüzde hemen present perfect tense kullanıldığına emin olmayın, cümlenin zamanını belirten ipuçlarına da göz atın.

• For (… dır)

“For” kullanırken eylemin ne kadar sürdüğünü ifade etmeniz gerekir. 

Örnek: Orhun has lived in İstanbul for three years. (Orhun üç yıldır İstanbul’da yaşıyor.)

• Since (…’den beri)

“Since” ise eylemin ne zaman başladığını ifade ederken kullanılır. 

Örnek: Orhun has lived in İstanbul since 2020. (Orhun 2020’den beri İstanbul’da yaşıyor.)

Kullanım alanları

Gelin present perfect tense yapısının kullanım alanlarına örneklerle birlikte göz atalım.

• Geçmişte başlayıp bugüne kadar süren olaylar

Örnek: I have been a mechanic for fifteen years. (On beş yıldır tamirciyim.)

• Geçmişte belirli bir zamanda olmuş ancak zamanı belirtilmeyen olaylar

Tam zamanı belirtilmeyen fakat geçmişte olduğu bilinen bu tür olaylarda present perfect kullanırız.

Örnek: She has visited Japan. (O, Japonya’yı ziyaret etti.)

• Geçmişte olmuş ve etkisi hala süren olaylar

Bu kullanımda olay bitmiş olsa da etkisi hâlâ devam etmektedir.

Örnek: The roads are wet. I guess it has rained. (Yollar ıslak. Sanırım yağmur yağdı.) 

• Çok yakın zamanda gerçekleşmiş olaylar

“Just, recently” gibi zarflarla ifade edilen yakın zamanda gerçekleşmiş olaylarda present perfect tense kullanırız.

Örnek: I have just eaten my dinner. (Akşam yemeğimi daha yeni yedim.)

• Mevcut durumda gerçekleşmemiş olan olaylar

Bu olaylar “henüz” anlamına gelen “yet” kelimesi ile ifade edilir, olumsuz cümlelerde ve sorularda kullanılır.

Örnek: Gamze hasn’t delivered her project yet. (Gamze projesini henüz teslim etmedi.)

Present perfect ve past simple zaman yapılarının kullanımı bu şekildeydi. Fakat bu tenseler yine de bazı durumlarda karıştırılabiliyorlar. Bu sebeple size hangi zaman yapısını kullanmanız gerektiğini belli eden bazı durumlardan bahsedeceğiz, perfect tense ve past tense yapılarını karşılaştıracağız. Bakalım simple past ve present perfect tense arasındaki farklar nelermiş?

Perfect tense’in etkisinin devam ettiğini unutmayın

Present perfect tense, bir sürece ve bu sürecin etkisinin veya kendisinin devam ettiğine odaklanır. Past tense ise geçmişte olup bitmiş bir şeyde, eylemin gerçekleşmiş olmasında yoğunlaşır.

Örnek: I went to Trabzon in 2019. (2019’da Trabzon’a gittim.)

Bu örnekte 2019’da Trabzon’a gidilmiş olduğunu anlamakla birlikte şimdiki durum hakkında herhangi bir bilgiye sahip değiliz. Kişi hâlâ orada da olabilir, dönmüş de olabilir – tek bildiğimiz şey 2019’da bu eylemiş gerçekleşmiş olması.

Örnek: I have gone to Trabzon. (Trabzon’a gittim.)

Bu örnekte ise Trabzon’a gidildiğini ve Trabzon’dan hâlâ dönülmediğini biliyoruz, çünkü eylemin etkisi devam ediyor.

Belli bir geçmiş zaman varsa past tense kullanın

Eğer cümlenizde “2018’de,” ya da “3 yıl önce” gibi belirli bir zaman belirten ifadeler varsa, geçmiş zaman kullanmanız gerekmektedir. 

Örnek: I played basketball with my friends yesterday. (Dün arkadaşlarımla basketbol oynadım.)

Süreçten bahsediliyorsa present perfect tense kullanın 

Geçmişte belli bir tarihte bitmiş olaydan ziyade etkisi bugüne kadar uzanan bir şeyden bahsediliyorsa, present perfect tense kullanmalısınız. 

Bu nedenle az önce bahsettiğimiz ‘since’ ve ‘for’ ifadelerini bir cümlede görüyorsanız aklınıza ilk olarak present perfect tense’i getirmeniz gerektiğini unutmayın.

Örnek: I have been a student for 12 years. (12 yıldır öğrenciyim.)

Yet, already, just ve recently zarfları

Perfect tense kullanmanız gerektiğini açığa çıkaran en yaygın zarflar arasında “yet, already, just, recently” bulunuyor. Gelin bunların anlamlarına ve nasıl kullanıldıklarına göz atalım.

• Yet (Henüz)

“Henüz” veya “hâlâ” anlamına gelen “yet” zarfı, olumsuz cümlelerde ve soru cümlelerinde kullanılır.

Örnek: I haven’t done my homework yet. (Ödevimi henüz yapmadım.)

Örnek: Have you prepared the lunch yet? (Öğle yemeğini hazırladın mı?)

• Already (Çoktan, zaten)

“Already” zarfı, Türkçede olduğu gibi “çoktan” veya “zaten” anlamında kullanılır. Bu zarfın varlığı, perfect tense kullanmanız gerektiğini gösterir.

Örnek: He has already washed the dishes. (O bulaşıkları çoktan yıkadı.)

• Just (Şimdi, henüz, yeni)

Bu zarf, bir eylemin daha yeni gerçekleştiğini ifade eder.

Örnek: Give me a second, I’ve just gotten out of my room! (Bana bir saniye ver, odamdan henüz çıktım!)

• Recently (Yakın zamanda, son zamanlarda)

Bu zarfı kullanarak yakın zamanlarda gerçekleşen olaylardan bahsederiz.

Örnek: She has acted strange recently. (Son zamanlarda garip davranıyor.)

Gramer kurallarını ezberlemek yorucu gelebilir. Fakat önemli olan şey zaten kural ezberlemek değil, dili pratik bir şekilde konuşabilmek. 

Çocuklar için İngilizce öğrenmeyi eğlenceli hale getiren Novakid, onların dil becerilerini geliştirirken aynı zamanda eğlenmelerini sağlar. Aşağıdaki videomuzu izleyerek bu eğitim modelimizi keşfedin: