7 min Yaz ayları, okulun bitmesiyle ve eğlence dolu bir tatilin başlamasıyla bütün çocukların hayali hâline geliyor. Sonuçta bir çocuk için ödev derdi olmadan gün boyu eğlenebilmekten daha güzel ne olabilir ki?
Fakat bu güzel yaz ayları, eğlencesiyle birlikte bazı tehlikeleri de beraberinde getiriyor maalesef. Çocukların çoğu zaman farkında olmadığı güneş çarpması, bu tehlikeler arasında en çok dikkat çekenlerden bir tanesi. Bu konuda çocukları korumak için, onlara güneşin tadını güvenli bir şekilde çıkartmak için ebeveynlere büyük sorumluluk düşüyor.
Peki aşırı sıcaklarda alınması gereken önlemler nelerdir, çocuklarda ve bebeklerde güneş çarpmasının belirtileri nasıl kendini gösterir? Bu içeriğimizde çocuk sağlığı uzmanı Dr. Elif Köşeli Şahin’in yorumlarıyla sizleri çocuğunuzla birlikte yazı daha güvenli geçirebilmeniz için bilgilendireceğiz.
Yazın çocuklar için ortaya çıkabilecek tehlikeler
Yazın karşılaşabileceğiniz tehlikeler arasında sadece güneş değil, bazı çeşitli durumlar da bulunuyor. Gelin her birini inceleyelim.
Düşmeler ve çarpmalar
Yazın çocukların karşılaşabileceği tehlikelerin başında düşmeler ve çarpmalar geliyor. Çocuklar, biz yetişkinlerden daha hareketli ve canlı oldukları için oyun oynarken veya bir yerden bir yere koşarken düşebiliyor, bir yerlere çarpabiliyorlar. Bu durum, 0-6 yaş aralığında daha sık görülmekte.
Dr. Elif Köşeli Şahin, bir çarpma veya düşme durumunda uygulanması gereken ilk şeyin yaralı bölgeyi sabunla yıkamak olduğunu belirtiyor.
“… ilk müdahalenin sabunlu suyla yıkamak olduğunu unutmayalım. O bölgeyi temizlememiz çok önemli. Bunun için genelde aileler daha çok temizleyici spreyler ya da batikon kullanma yoluna gidiyorlar. Bu da yanlış değil ama hiçbir zaman bir yarayı beş dakika sabunlu suyla yıkamanın yerini tutmaz.”
Bununla birlikte yara derinse öncelikle bölgedeki kanamayı durdurmamız gerekiyor. Bunun için de yaraya herhangi bir temiz bezle bası uygulanmalı.
Burun kanamalarında ne yapılmalı?
Burun kanamalarında yaygın kanının aksine çocuğun kafasının asla geriye doğru yatırılmaması gerektiğini unutmayın. Böyle bir durumda çocuk kan yutacağı için mide bulantısı yaşar. Mide bulantısının getireceği kusma, burundaki basıncı artıracağı için kanamayı da tetikler. Bu da çocuğu bir kısır döngüye sokar.
Bu sebeple çocuğun kafası öne yatırılmalı ve burna iki tarafından bası uygulanmalı, bu yöntemle kanama normal şartlar altında beş dakika içerisinde duracaktır. Aksi takdirde hastaneye başvurmanız gerekir.
Güneş çarpmaları
Yazın çocukları bekleyen tehlikelerden bir tanesi de güneş çarpmaları. Malum, suyu sevmeyen çocuk sayısı yok denecek kadar az. Çocuklar uygun hava geldiğinde denizde dilediklerince eğlenmek istiyorlar, deniz olmasa bile dışarıda vakit geçirmeyi tercih ediyorlar.
Sıcak çarpması belirtileri nelerdir?
Sıcak havada uzun zaman geçirildiğinde ise kendini mide bulantısı, ateş, kusma gibi belirtilerle gösteren güneş çarpması ortaya çıkabiliyor. Bu durumun baş dönmesi, halsizlik, yüksek ateş, hızlı kalp atışı gibi belirtileri de bulunmakta. “Çocuklarda veya bebeklerde güneş çarpması nasıl anlaşılır?” diye merak ediyorsanız bu semptomlara dikkat etmelisiniz.
Bebeklerde güneş çarpması belirtileri bu şekildeydi. Peki sıcak çarpması için ne yapılır, çocuğu kendine getirmek için hangi yöntemlere başvurmalısınız?
Güneş çarpmasına karşı ne yapılmalı?
Güneş çarpması belirtileri ile karşı karşıya kaldığımızda Dr. Elif Köşeli Şahin’e göre yapmamız gereken ilk şey, çocuğu serin bir yere almak. Özellikle kalabalık bir ortamdaysanız çocuğu daha sakin bir yere götürmelisiniz. Sonrasında ise çocuğun üstünü çıkarmalı ve onu güvenli bir zemine yatırmalısınız. Çocuğu yere yatırdıktan sonra ise kollarını ve bacaklarını havaya kaldırmalısınız.
Bunu yapmamızın sebebi, güneş çarpmasının düşürdüğü tansiyonu telafi etmek için uç organlardaki kanı merkezdeki kalp, beyin gibi organlara taşımak. Böyle bir durumda çocuk kendini hızlıca toparlayabiliyor.
Çocuğu serinletirken mümkünse onu soğuk bir duşa sokmak; boyun, kasık, koltuk altı gibi damarların deriye yakın olduğu bölgelerine buz uygulamak da faydalı olabilir.
Sıcak çarpması durumunda sıvı elektrolit desteği de çok önemli. Eğer çocuğunuz kusmuyorsa Dr. Elif Köşeli Şahin’in önerdiği aşağıdaki solüsyonu ona yavaş yavaş içirebilirsiniz:
- 1 litre içme suyu
- 1 çay kaşığı tuz
- 1 çay kaşığı karbonat
- 1 çay kaşığı şeker
Bu karışımı güneş çarpması belirtileri gösteren çocuğunuza az az içirerek damardan verilen serum etkisini yakalayabilir, çocuğunuzun tansiyonunu hızlıca toparlayabilirsiniz. Bu solüsyonu eczanelerde toz hâlinde, ORS (oral rehidratasyon sıvısı) adıyla da bulabilirsiniz. Eczanelerdeki versiyonlarda meyveli tat olduğu için içimi de çocuklar adına daha kolay olabilir.
Eğer hastanın bilinci açıksa sıcak çarpması için uygulanabilecek bu yöntemler fayda sağlayabilir, fakat bilinci kapalıysa ona sıvı takviyesi vermeden, derhal profesyonel destek almalısınız.
Yanıklar
Tatilde sahip olduğumuz rehavet, maalesef çocuklarımızın yanıklarla karşılaşmasına sebep olabiliyor. Çocuk misafirliklerde bir tencereye dokunabiliyor, üzerine kahve veya çay dökebiliyor.
Böyle bir durumda yapmanız gereken ilk şey, yanık bölgeyi yirmi dakika boyunca musluktan akan suyun altında tutmak. Büyük bir alan yandıysa bir an önce çocuğun kıyafetlerini çıkarıp onu duşa sokmak gerekiyor, çünkü zamanla yanık deri ve kıyafet arasında yapışıklık oluşabiliyor.
Dr. Elif Köşeli Şahin, bu noktada yirmi dakikalık suya tutma yöntemini önemle vurguluyor. Yirmi dakika uzun bir süre olsa da birinci derede bir yanığı tamamen etkisiz hâle getirebiliyor, ikinci derece bir yanığın etkisini de önemli oranda azaltıyor.
Bununla birlikte yanık durumunda buz kullanmamaya önem göstermelisiniz, çünkü buz hasarı artırır. Durgun su da yanığın geçmesini sağlamaz. Bu sebeple yanığı kesinlikle yirmi dakika boyunca, akan suyun altında tutmalısınız.
Yanığı suyun altında tutmanızın ardından bölgeye tıbbi lavanta yağı uygulayabilirsiniz. Kanteron yağı halk arasında sık sık kullanılsa da iz bıraktığı için önerilmez, lavanta yağının ise yanığa karşı çalışmalarla kanıtlanmış etkileri bulunur.
Yanık durumunda su toplayan bölgeler de kesinlikle evde patlatılmamalıdır, çocuklar bu bölgeden kolaylıkla enfeksiyon kapabilir. Genital bölgede, baş parmağında, kafada yanık gibi durumlarda kesinlikle profesyonel destek almak için acil servise başvurmalısınız.
Tatile giderken yanınızda probiyotiği eksik etmeyerek karşılaşabileceğiniz herhangi bir ishal veya kusma durumunda probiyotikten yardım alabilir, bakteri dengesini düzelterek çocuğunuzun kendine gelmesini sağlayabilirsiniz.
Tatilde ve aşırı sıcaklarda alınması gereken önlemler
Yazın karşılaşabileceğiniz tehlikelere karşı uygulayabileceğiniz tedavi yöntemlerinden bahsettik. Fakat önemli olan şey bu tehlikelere karşı önlemimizi alıp onların hiç gelmemesini sağlamak. Dr. Elif Köşeli Şahin, tatilde yaşanabilecek potansiyel sorunlara karşı aşağıdaki önlemlerin önemine dikkat çekiyor.
Uyku dengesi
Yaz aylarında çocukların uyku dengesi kolaylıkla bozulabiliyor. Kendi evinde gayet erken saatlerde uyuyan çocuklar, tatildeki rehavetle birlikte yatağa daha geç saatlerde gidebiliyorlar.
Fakat uyku hormonu olan melatonin, çocukların bağışıklık sistemi için çok önemli – ve bu hormon da en çok 22.00 – 02.00 arasında salgılanıyor. Bu sebeple çocukların bağışıklık sistemlerini sağlam tutmak için en geç saat 22.00’de uyumaları gerekiyor.
Beslenme
Sağlıklı beslenme de bağışıklık sistemi için en önemli unsurlardan bir tanesi. Bunu sağlamak için tatile gitmeden önce yanınıza sağlıklı atıştırmalıklar almanızı öneririz, sonuçta siz plajda içeceğinizi yudumlayıp bir şeyler atıştırırken çocuğunuz da bir şeyler yemek isteyecektir. Ona tatil yerlerindeki yağlı, şekerli gıdalar yerine sağlıklı alternatifler sunabilirsiniz.
Bu noktada çocuğunuza sağlıklı beslenmesini söylemekle kalmamalı, aynı zamanda ona rol model olmalısınız. Çünkü çocuklar ebeveynlerinin dediğini değil, ebeveynlerinden gördüklerini yapar. Alışkanlık edindirmede büyük bir rol oynayan bu altın kuralı asla aklınızdan çıkarmamalısınız.
Hijyen
Çocukların gördükleri her şeyle haşır neşir olmayı sevdiklerinin hepimiz farkındayız. Fakat hijyen, bağışıklık sisteminin sağlamlığını sürdürebilmesi için olmazsa olmaz.
Bu sebeple çocuğunuza özellikle yemek yemeden önce el yıkamanın önemini kavratmalı, sağlıklı tuvalet alışkanlıkları kazandırmalısınız. Bu temel hijyen kuralları, çocuğunuzu birçok hastalıktan büyük oranda koruyabilir.
Güneşe karşı
Güneş çarpmalarından ve güneş yanıklarından korunabilmek için özellikle güneş ışınlarının en dik geldiği saat aralığı olan 11.00-15.00 arasında çocukları daha serin bir ortamda tutmanızı öneririz.
Güneş çarpmasını önlemek için güneşin dik vurduğu saatlerde çocuğunuzu güneşten korumanıza ek olarak güneşi yansıtan, açık renkli kıyafetler tercih etmeniz gerektiğini, bol sıvı tüketiminin önemini ve yağlı, ağır besinler yerine sindirimi kolay besinler tüketilmesinin faydasını da hatırlatalım.
Bununla birlikte güneşin kendini gösterdiği günlerde dışarı çıkmadan önce çocuğunuza dışarı çıkmadan 15-30 dakika önce güneş kremi uyguladığınızdan emin olmalısınız. Böylece hem sıcak çarpmasının hem de can sıkıcı güneş yanıklarının önüne kolaylıkla geçebilirsiniz.
Açık tenli çocuklarda 50 faktör, koyu tenli çocuklarda ise 30 faktör güneş kremi kullanmanız yeterli olacaktır. Eğer çocuğunuz bir yaşını doldurmadıysa güneş kremi seçerken doktor tavsiyesi almanızı öneririz.
Sıcak çarpmasından korunmanın bir diğer yolu ise bol sıvı tüketimi. Çocuğunuza bol bol su içirerek dehidrasyondan kaçınıp onu aşırı sıcaklardan koruyabilirsiniz.
Ateşli hastalık durumuna karşı ise doktorunuzla çocuğunuzun yaşına ve kilosuna göre önceden ayarladığınız bir şurubu yanınızda götürmeniz oldukça faydalı olacaktır. Bu şekilde böyle bir durumla karşılaşırsanız kolaylıkla müdahale edebilirsiniz.
Çantamızda neler olmalı?
Dr. Elif Köşeli Şahin, tatilde aşağıdakilerden oluşan bir ilk yardım kiti bulundurmanızı tavsiye ediyor. Tatilden önce böyle bir çanta toplayarak olası durumlara karşı hazırlıklı olabilirsiniz.
- Çocuğun kilosuna ve yaşına uygun bir ateş düşürücü
- Güneş çarpmasına karşı solüsyon (1 lt su, bir çay kaşığı tuz, bir çay kaşığı karbonat, bir çay kaşığı şeker)
- Besin zehirlenmeleri, ishal, kusmaya karşı bir probiyotik
- Isırıklara, sokmalara karşı çocuğa uygun bir alerji şurubu veya damlası
- Cilt sokmalarına karşı kullanabileceğiniz alerji kremi
- Kesiklerde, sıyrıklarda kullanılabilecek onarıcı krem
- Jel torbalar (ister soğuk, ister sıcak kompres için)
- Yanıklar için lavanta yağı
- Bandaj, steril gazlı bez, batikon
- Çocuk boy boyunluk
- Yara bandı
- Cımbız
Novakid’le tanışın!
İçeriğimizden faydalandıysanız blog kategorimizdeki diğer yazılarımıza da göz atmayı unutmayın. Çocuklara İngilizce dersleri veren bir çevrimiçi kurs arıyorsanız da Novakid’in programlarına göz atın – üstelik ilk ders ücretsiz!
